Campuchia – con rối trong tay Trung Quốc

Những năm gần đây, cộng đồng quốc tế đều nhận thấy rõ Trung Quốc ráo riết sử dụng “công cụ” kinh tế để lôi kéo, chia rẽ sự đoàn kết của khối Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Campuchia được coi là nước duy nhất trong khối ASEAN ngã về phía Trung Quốc để đổi lấy chút lợi ích kinh tế trước mắt.

Chính vì vậy, việc Campuchia có lập trường, chính sách ủng hộ Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông là đương nhiên và tuyên bố mới đây của Quốc vụ khanh Campuchia Soeung Rathchavy rằng “Campuchia không hỗ trợ bất kỳ nỗ lực nào của một số nước thành viên ASEAN sử dụng diễn đàn khu vực để giải quyết các tranh chấp lãnh thổ, vì ASEAN không phải một cơ quan pháp luật hay tư pháp, chỉ có tòa án mới có quyền phán quyết ai đúng, ai sai…” không có gì ngạc nhiên đối với dư luận quốc tế.

Tuy nhiên, cần phải nói rằng Campuchia không hiểu hay cố tình không hiểu rằng tranh chấp Biển Đông liên quan đến một số nước thành viên của khối ASEAN và đe dọa nghiêm trọng đến an ninh, hòa bình, ổn định, phát triển trong khu vực, ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến lợi ích của tất cả các thành viên ASEAN. Do đó, ASEAN đương nhiên có trách nhiệm  quan tâm giải quyết vấn đề hết sức cấp bách và gây lo ngại này. Đó cũng là lý do tại sao trong những năm qua, các nhà lãnh đạo ASEAN đã hết sức nỗ lực để tìm giải pháp thỏa đáng cho vấn đề ASEAN, trong đó đã ký với Trung Quốc Tuyên bố Ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) năm 2002 và đang nỗ lực để ký Bộ Quy tắc ứng xử của các bên trên Biển Đông (COC) có tính ràng buộc về mặt pháp lý hơn.

Bình luận về tuyên bố trên của Quốc vụ khanh Campuchia Soeung Rathchavy, một độc giả của Reuters có tên là Truthseeker cho rằng, câu nói "chỉ có tòa án mới được phán quyết ai đúng, ai sai" đúng là một bất ngờ đến từ "con rối của Trung Quốc", Campuchia. "Tôi chắc rằng Quốc vụ khanh Campuchia đang âm thầm nhắc nhở Trung Quốc, bác bỏ tòa án quốc tế giải quyết tranh chấp Biển Đông, thay vào đó cần cô lập và mạnh tay với các đối thủ yếu hơn Trung Quốc trong các cuộc đàm phán tay đôi. Trung Quốc sợ tòa án như ma cà rồng sợ ánh sáng".

Theo Reuters, công khai phản đối đưa Biển Đông ra diễn đàn ASEAN là động thái công khai nhất của Campuchia vốn đã từng bị chỉ trích làm thất bại hội nghị Ngoại trưởng ASEAN năm 2012 vì ngăn cản đưa Biển Đông vào tuyên bố chung hội nghị. Bắc Kinh cung cấp hỗ trợ kinh tế và quân sự hậu hĩnh đáng kể cho Campuchia, đồng minh thân cận nhất của họ trong khu vực Đông Nam Á, nhưng lại phủ nhận hành động của mình đang ảnh hưởng đến khu vực ASEAN.

Một số nhà bình luận tin rằng Trung Quốc có đủ sức mạnh để điều khiển Campuchia phủ quyết bất kỳ vấn đề nào về Biển Đông trong ASEAN. Mặc dù vậy, việc xây dựng cải tạo của Trung Quốc trên 7 bãi đá, rặng san hô ở quần đảo Trường Sa  đã chi phối Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 26 tại Malaysia tuần trước.

Bà Soeung Rathchavy lại tiếp tục khẳng định rằng Campuchia không bị ảnh hưởng bởi Trung Quốc: "Chúng tôi trung lập. Trung Quốc không phải chỉ là một người bạn thân của Campuchia, mà còn của các nước khác đã có tiếng nói". Tuy nhiên bà Soeung Rathchavy không cung cấp chi tiết, nước nào đã có tiếng nói, và họ nói gì.

Trước đó hôm 23/4 tờ The Diplomat đã bình luận, cách tiếp cận "búa tạ ngoại giao" của Bắc Kinh đã kiếm được "vài người bạn" ở Đông Nam Á nhằm tìm kiếm sự ủng hộ trong vấn đề Biển Đông, mua lại đất đai lớn từ các công ty nhà nước và dùng tiền đổi lấy ảnh hưởng chiến lược đối với các chính phủ trong khu vực.

Tạp chí trên lưu ý, Du Chính Thanh, Chủ tịch Chính hiệp Trung Quốc đã gặp mẹ con Quốc vương Campuchia tại Bắc Kinh vào ngày 17/4, đúng ngày Khmer Đỏ do Trung Quốc hậu thuẫn "tiếp quản" Campuchia. Nhiều hoạt động kỷ niệm được tiến hành ở Phnom Penh, nhưng đại diện Trung Quốc không nhắc một câu nào về sự kiện này, mà chỉ ca ngợi tình hữu nghị giữa 2 nước.

The Diplomat cho rằng, trong thời kỳ Khmer Đỏ hoành hành ở Campuchia từ 1975-1979, ông Sihamoni về cơ bản là một "tù nhân trong cung điện". Bên ngoài cung điện, khoảng 2 triệu người Campuchia bị giết chết. Bắc Kinh đã phái hàng trăm cố vấn chính trị đến Phnom Penh và cung cấp các thiết bị quân sự, đổi lấy gạo của Campuchia khiến nước này tiếp tục rơi vào nạn đói.

Thậm chí ngày nay mức độ của cuộc tàn sát vẫn đang được tìm thấy ở các vùng ngoại ô Phnom Penh, nơi còn sót lại các lãnh đạo Khmer Đỏ theo Mao Trạch Đông, đã bị kết án về tội ác chống lại loài người. Vai trò của Trung Quốc trong thời kỳ Khmer Đỏ vẫn là một trong những dấu hỏi lớn nhất của thời đại.

The Diplomat bình luận: trong khi Trung Quốc ra rả "chửi" Nhật Bản về thái độ với Chiến tranh Thế giới II thì "các linh hồn" đòi Trung Quốc trả giá cho chính sách bành trướng của nó sẽ không có gì là không phù hợp. Nay Trung Quốc gặp gỡ Quốc vương, Thái hậu Campuchia vào một ngày có ý nghĩa đặc biệt như vậy mà không có lời nào về quá khứ và những tội ác của Khmer Đỏ, đó thực sự là một cái tát vào chính sách ngoại giao vô minh.

Tuyên bố trên của Quốc vụ khanh Campuchia đã gây sự phẫn nộ đối với người dân Việt Nam - quốc gia đã hy sinh biết bao xương máu để giúp Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng do chế độ Khmer Đỏ được Trung Quốc hậu thuẫn. Ngày nay, chỉ vì lợi ích kinh tế, Campuchia quay sang chạy theo và hết lời ca ngợi mối quan hệ “hữu nghị” với nước từng giúp Khmer Đỏ tàn phá đất nước mình.

Điều đáng nói là chắc hẳn người dân Campuchia sẽ cảm thấy nhục nhã và lo ngại khi các nhà lãnh đạo nước họ sẵn sàng bán rẻ danh dự và thể diện quốc gia để lấy một chút lợi ích kinh tế, không lường được hậu họa mà nước này sẽ phải gánh chịu về lâu về dài.