EVFTA - Trợ lực để Việt Nam vượt khó

 

Kể từ khi có hiệu lực ngày 1/8/2020, trong suốt gần 400 ngày, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên hiệp châu Âu (EVFTA) đã có những đóng góp ý nghĩa trong giao thương, phát triển kinh tế giữa hai bên. Đặc biệt, khi hai nền kinh tế và cả thế giới đang đối mặt đại dịch Covid-19, EVFTA được kỳ vọng như là một trợ lực để Việt Nam vượt qua dịch bệnh và lấy lại đà tăng trưởng sau đó.

Với các cam kết có mức độ tự do hóa sâu rộng, các tiêu chuẩn cao về quy tắc, thể chế và phạm vi bao trùm nhiều lĩnh vực truyền thống và phi truyền thống, bản thân EVFTA đã mang theo rất nhiều kỳ vọng của doanh nghiệp (DN) về quan hệ thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và Liên hiệp châu Âu (EU) nói chung cũng như cơ hội cho từng DN nói riêng. Đó là những kỳ vọng đặc biệt với một hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới - “tuyến đường cao tốc” hai chiều đầu tiên cho xuất nhập khẩu (XNK) giữa Việt Nam và EU. Điều này là rất ý nghĩa nếu biết rằng hầu như tất cả các FTA trong một thập kỷ trở lại đây của Việt Nam đều là với các đối tác mà trước đó Việt Nam đã có FTA, do đó lợi ích về XNK chỉ là tăng thêm.

Thực tế, EVFTA cho phép Việt Nam kết nối trực tiếp cùng lúc với 27 nền kinh tế thành viên của khu vực kinh tế đứng tốp đầu thế giới. Thị trường chỉ chưa đầy 500 triệu dân của 27 nước EU có sức mua lớn thứ hai toàn cầu và cũng là khách hàng lớn liên tục nhiều năm của xuất khẩu (XK) Việt Nam. Về phía mình, thị trường Việt Nam với 98 triệu dân và một nền kinh tế định hướng XK, cũng có nhu cầu rất cao về nguồn đầu vào cho sản xuất cũng như các sản phẩm tiêu dùng chất lượng tốt từ EU.

Từ góc độ hợp tác đầu tư, với EU là nguồn đầu tư ra nước ngoài lớn nhất thế giới, Việt Nam là cánh cửa kết nối nhiều nền kinh tế quan trọng ở châu Á, lại được bảo đảm bằng các cơ chế bảo hộ tin cậy trong EVFTA, các DN hai bên có rất nhiều động lực mới cùng hiệp định này để gia tăng hợp tác, cùng phát triển và cùng thu lợi nhuận. Hơn thế, là FTA có mối quan tâm lớn nhất, sâu sắc và bao trùm nhất về các vấn đề thể chế kinh tế và phát triển bền vững mà Việt Nam từng ký kết, EVFTA còn là sức ép, điều kiện và động lực để DN và nền kinh tế Việt Nam nâng cấp hoạt động kinh doanh thương mại ở các góc độ nhân văn, bao trùm và phát triển bền vững, một xu hướng tất yếu không thể đảo ngược của thế giới.

Kể từ khi có hiệu lực ngày 1/8/2020, trong gần 400 ngày vừa qua, EVFTA đã cho thấy những đóng góp có ý nghĩa trong phát triển kinh tế giữa hai bên và cho sự tăng trưởng của Việt Nam, mà những thay đổi trong quan hệ XNK song phương là minh chứng điển hình.

Cụ thể, trong suốt bảy tháng đầu năm 2020, XK của Việt Nam sang EU tụt dốc liên tục với mức giảm âm (-) 5,9% so cùng kỳ năm 2019, cùng mức sụt giảm nhu cầu ở EU trong các giai đoạn đóng cửa kinh tế do dịch bệnh. Tình thế hoàn toàn thay đổi trong 5 tháng cuối năm 2020, dưới tác động tích cực của EVFTA, trong khi tổng nhập khẩu (NK) của EU từ thế giới vẫn sụt giảm tới 20%, NK từ Việt Nam sang thị trường này lại tăng 3,8%. Nửa đầu năm 2021, XK từ Việt Nam sang EU vẫn tăng liên tục và ổn định, ở mức 18,3% so cùng kỳ, đặc biệt là sự bứt phá của nhóm hàng nông sản.

EVFTA cũng thúc đẩy mạnh mẽ NK từ EU vào Việt Nam, với các sản phẩm như: nguyên phụ liệu, máy móc thiết bị… là thế mạnh của EU và cũng là nguồn đầu vào quan trọng cho Việt Nam. Nếu như năm 2020, NK từ EU của Việt Nam tăng 4,3% thì sáu tháng đầu năm 2021, con số này là 19,8%. Tỷ lệ kim ngạch XK sử dụng được ưu đãi thuế quan theo EVFTA của Việt Nam cũng đạt được mức cao nhất so năm đầu thực thi của bất kỳ FTA nào khác.

Về đầu tư, với những cam kết về quản trị minh bạch từ EVFTA và những cam kết tạo môi trường thương mại đầu tư thông thoáng, thuận lợi cho DN và nhà đầu tư của hai bên, Việt Nam đã tiếp nhận được nguồn đầu tư chất lượng và khoa học - công nghệ tiên tiến từ EU, tạo ra những giá trị và lợi ích cho DN, nhà đầu tư của cả hai bên. Tính đến tháng 6/2021, EU có 2.221 dự án từ 26/27 quốc gia thuộc EU còn hiệu lực tại Việt Nam với vốn đầu tư đăng ký đạt 22,216 tỷ USD.

Sau những thành công bước đầu hết sức khả quan và tích cực trong hơn một năm thực thi EVFTA, cũng như các quốc gia khác trên thế giới, Việt Nam bước vào một giai đoạn mới khó khăn hơn, thách thức hơn dưới áp lực chưa từng có của dịch Covid-19. Những ngày này, người dân và DN Việt Nam, các DN EU tại Việt Nam, đang phải trải qua những thời khắc vô cùng khó khăn khi dịch bệnh diễn biến hết sức phức tạp, đặc biệt là ở TP Hồ Chí Minh và các tỉnh phía nam. DN ở nhiều khu vực trên cả nước, đặc biệt đầu tàu ở phía nam đã và đang phải đối mặt những tác động và thiệt hại nghiêm trọng. Ở các khu vực tâm dịch, phần lớn các DN không có khả năng đáp ứng được các điều kiện để tiếp tục sản xuất. Với các DNXK, không chỉ đầu vào và sản xuất gặp rủi ro, đầu ra cũng rất phức tạp khi đơn hàng không thể xuất theo kế hoạch, vận tải hàng hóa chậm trễ do thủ tục kiểm soát dịch bệnh, cảng xuất ách tắc do không thể vận hành bình thường…

Để xử lý tất cả những nguy cơ đang hiện hữu và trong cả tương lai này thì cần rất nhiều giải pháp, từ chính sách của Nhà nước đến chiến lược riêng của DN. Trong các giải pháp đó, EVFTA có thể đóng góp và là một trợ lực ý nghĩa trong các nỗ lực vượt qua dịch bệnh để DN tiếp tục sản xuất, kinh doanh trong thời gian tới nếu chúng ta khai thác hiệu quả các khía cạnh thích hợp. Thí dụ, lợi thế về thuế quan trong EVFTA có thể là một lực hấp dẫn quan trọng để thu hút khách hàng EU quay trở lại với Việt Nam sau thời gian đỉnh dịch. EVFTA cho Việt Nam lợi thế đáng kể trong cạnh tranh ở thị trường EU. Cũng như vậy, các lợi thế từ thuế quan trong NK máy móc thiết bị, công nghệ, nguyên phụ liệu cho sản xuất từ EU theo EVFTA có thể giúp DN tiết kiệm được chi phí, đồng thời tăng năng suất lao động, cải thiện hiệu quả cạnh tranh khi một lần nữa trở lại đường đua.

Một FTA đặc biệt có hiệu lực vào một thời điểm đặc biệt, khi kinh tế hai bên và cả thế giới đang phải vật lộn để vượt qua những khó khăn từ đại dịch thế kỷ Covid-19, EVFTA lại gánh thêm những kỳ vọng khác nữa, như là một trong những động lực và cách thức quan trọng để các DN và nền kinh tế hai bên, mà đặc biệt là Việt Nam, cầm cự qua dịch bệnh cũng như lấy lại đà tăng trưởng sau đó. Trong quá trình khai thác lợi thế EVFTA để khôi phục sản xuất, kinh doanh, tin tưởng rằng, sự hợp tác giữa các DN Việt Nam và DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đến từ EU sẽ có ý nghĩa quan trọng. Cùng nhau vượt qua khó khăn chắc chắn sẽ hiệu quả hơn. Cùng nhau hiện thực hóa các cơ hội từ EVFTA sẽ mang lại lợi ích hài hòa, bao trùm và bền vững cho cả EU và Việt Nam.

(Nguồn: Nhân dân)