Thứ Tư, 23 tháng 10, 2013

Liệu có phải ASEAN đang bị chia rẽ?

    Trong những năm qua, Biển Đông luôn là một vấn đề nóng bỏng. Và hiện tại, Malaysia đã khiến cho tình hình càng trở nên phức tạp hơn. Tháng trước, khi trả lời phỏng vấn tờ Bloomberg tại Brunei, Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia Hishammuddin Hussein nói rằng hải quân Trung Quốc có thể tuần tra ngoài vùng biển Malaysia chừng nào mà Trung Quốc “không có ý định chiến tranh”. Ông này nói thêm rằng Malaysia và Trung Quốc đã xây dựng “một mức độ tin tưởng đủ lớn để hai bên không bị ảnh hưởng bởi các vấn đề chính trị hay tình cảm trong ngắn hạn”. Bên lề cuộc họp với các người đồng cấp của ASEAN và Mỹ, ông Hishammuddin nói rằng “các bạn có kẻ thù không có nghĩa kẻ thù của các bạn là kẻ thù của chúng tôi.” Tuyên bố của ông chắc chắn sẽ khiến nhiều quốc gia Đông Nam Á phải suy nghĩ, tuy nhiên lại làm hài lòng phía Trung Quốc. Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Malaysia, với kim ngạch thương mại song phương hồi năm 2012 đạt 181 tỉ ringgit (57 tỉ USD). Nhận định về những tuyên bố này, Michael Mazza, một nhà nghiên cứu chính sách đối ngoại - quốc phòng thuộc Viện Doanh nghiệp Mỹ, nhận xét: “Tuyên bố của Malaysia đã cho thấy một sự chia rẽ mới ở biển Đông khi đưa ra cách tiếp cận của riêng họ đối với Trung Quốc.” Theo Mazza, điều này cho thấy, ASEAN khó có thể hình thành một mặt trận thống nhất về các vấn đề hàng hải.
    Vào năm ngoái, lần đầu tiên trong lịch sử 45 năm, Hội nghị ASEAN kết thúc mà không có tuyên bố chung. Một số nhà ngoại giao Đông Nam Á cho biết tại một trong các cuộc họp ở Hội nghị ASEAN Tổng thư ký ASEAN, Surin Pitsuwan đã bị Bộ trưởng ngoại giao Campuchia ngắt lời khi ông tìm cách đề cập đến vấn đề Biển Đông. Khi Ngoại trưởng Philippines bắt đầu lên tiếng đề cập đến vấn đề Biển Đông thì micro của ông bị tắt. Chủ nhà Campuchia tuyên bố đó là do trục trặc kỹ thuật. Nhưng một số nhà ngoại giao nói bóng gió rằng có thể “trục trặc” này có nguyên nhân tôiệ hơn, đó là nỗ lực của Campuchia, đồng minh của Trung Quốc, nhằm đẩy chủ đề “nóng” ra khỏi chương trình nghị sự. Thủ tướng Campuchia giận dữ bác bỏ các ý kiến rằng Trung Quốc đã “mua” sự ủng tôiộ của nước này về vấn đề biển Đông. Tuy nhiên, thực tôiế quan tôiệ kinh tôiế giữa Campuchia và Trung Quốc lại chỉ ra một nguyên nhân khác. Năm 2011, đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào Campuchia đạt mức 1,2 tôiỷ đô la, cao gấp khoảng 10 lần so với Hoa Kỳ. Đánh giá về sự kiện này,Giáo sư Carlyle Thayer của Đại tôiọc New South Wales thuộc Tôiọc viện quốc phòng Úc cho rằng, việc ASEAN thiếu thống nhất sẽ là cơ tôiội để cho các cường quốc bên ngoài lợi dụng. “Sự kiện này cho thấy vết rạn lớn trong vành đai tôiự chủ của khối. Lúc này, Trung Quốc đã xâm nhập vào tôiận sâu bên trong khối ASEAN và gây chia rẽ nội bộ khối”.
    Chiến lược của Trung Quốc tới tranh chấp Biển Đông là cực kỳ rõ ràng: chia để trị các quốc gia ASEAN, và áp dụng chiến thuật “lát cắt xúc xích” dần dần cho đến khi tiếng nói của ASEAN gần như không còn trọng lượng. Và có vẻ như, chiến thuật này của Trung Quốc đang phát huy tác dụng, còn tình hình biển Đông sẽ còn diễn biến phức tạp và tiếp tục 'nóng' trong thời gian tới.