Thứ Sáu, 30 tháng 10, 2015

Dư luận liên quan việc Tòa án quốc tế quyết định sẽ tiếp tục xét xử vụ kiện Trung Quốc của Philippines

Vụ kiện Trung Quốc ra Tòa án quốc tế của Phillipines nhận được sự quan tâm, ủng hộ của nhiều nước và dư luận quốc tế, đặc biệt là Mỹ, Nhật Bản, Úc, Ấn Độ… Trong bài phát biểu tại hội nghị thường niên lần thứ 5 về Biển Đông của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) diễn ra tại thủ đô Washington D.C hồi tháng 7/2015, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel khẳng định “Chúng tôi không trung lập khi nói về vấn đề tuân thủ luật quốc tế. Chúng tôi sẽ trừng phạt mạnh tay khi nói đến chuyện tuân thủ luật pháp”. Thêm vào đó, ông Russel còn nói rằng, trong bối cảnh cả Trung Quốc và Philippines đều đã ký kết UNCLOS nên về mặt luật pháp, cả hai cùng phải chịu sự ràng buộc theo phán quyết của tòa.

Cũng trong tháng 7/2015, một nhóm các nghị sĩ Mỹ bao gồm các Chủ tịch và thành viên của cả Hội đồng Quân sự Thượng viện Mỹ và Hội đồng Đối ngoại Thượng viện Mỹ đã đưa ra một tuyên bố ủng hộ vụ kiện của Philippines. Tuyên bố cho hay: “…chúng tôi hoan nghênh Tổng thống Philippines Benigno Aquino III và chính phủ của ông trong việc cam kết theo đuổi vụ kiện này. Trong lúc Trung Quốc đang xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Biển Đông và tăng cường sử dụng vũ lực để đạt được mục đích của nước này, chúng tôi cảm nhận được sự khích lệ khi thấy Manila tiếp tục nỗ lực giải quyết những tuyên bố này một cách hòa bình, phù hợp với luật quốc tế, và thông qua những cơ chế trọng tài quốc tế. Mỹ phải tiếp tục ủng hộ các đối tác và đồng minh của chúng ta, bao gồm Philippines”.

Tờ New York Times 17/7/2015 bình luận: “Tòa án ở La Haye đã trở thành một chiến trường quan trọng mới trong cuộc đấu tranh đa quốc gia về Biển Đông. Không có gì đáng ngạc nhiên khi Philippines tìm nhiều cách khác nhau để bảo vệ lợi ích của mình. Theo đuổi yêu sách của mình thông qua tòa án là khôn ngoan hơn nhiều so với đối đầu với Trung Quốc trên biển và xứng đáng nhận được sự hỗ trợ của Mỹ và các nước trong khu vực”.

Richard Javad Heydarian, chuyên gia địa chính trị Đại học De La Salle cho rằng chính quyền Aquino đã thực hiện một quyết định táo bạo khi trực tiếp thách thức Trung Quốc, không phải bằng vũ lực, mà bằng ngôn ngữ của pháp luật. Philippines được nhiều quốc gia trên thế giới ca ngợi vì họ là nước đầu tiên kiện Trung Quốc lên tòa.

Theo phóng viên Prashanth Parameswaran của tờ The Diplomat, vụ kiện này mang ý nghĩa quan trọng vì đây là nỗ lực mạnh mẽ để gỡ rối tranh chấp Biển Đông theo quy định của pháp luật, chứ không phải là cách tiếp cận kiểu "lý lẽ thuộc về kẻ mạnh" mà Trung Quốc sử dụng trong vài năm qua.

Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario nói rằng vụ kiện không chỉ quan trọng đối với Philippines mà còn với nguyên tắc "pháp trị trong quan hệ quốc tế" nói chung, đặc biệt là việc thực thi UNCLOS.

Theo Giáo sư Carl Thayer, thuộc Học viện Quốc phòng Australia, dù Trung Quốc có tham gia hay không thì nếu như phán quyết của tòa có lợi cho Philippines, sẽ có tác động lên cơ sở pháp lý về cái gọi là "chủ quyền không tranh cãi" của Trung Quốc trên hầu hết toàn bộ Biển Đông.

Điều này sẽ có sức nặng quan trọng về mặt quy tắc và tinh thần trong cộng đồng quốc tế, cung cấp cơ sở pháp lý cho bất cứ hành động pháp lý nào mà Philippines có thể sẽ phải thực hiện sau này để bảo vệ chủ quyền của mình.

Giáo sư Renato Cruz de Castro thuộc trường Đại học De La Salle cho rằng, vụ kiện của Philippines đã đặt Trung Quốc vào một tình huống khó. Vụ kiện này cũng khiến các nước đặt câu hỏi về sự "trỗi dậy hòa bình” của Trung Quốc.

Dư luận quốc tế hoan nghênh PCA

Theo tờ Financial Times, với tuyên bố của PCA chấp nhận phân xử đơn kiện của Philippines, Trung Quốc đã thua ngay hiệp đầu trong cuộc chiến pháp lý lớn này.

Một quan chức quân sự cấp cao của Mỹ tuyên bố: “Đây là một tin quan trọng và đáng hoan nghênh”, “Nó cho thấy sự liên quan của luật pháp quốc tế trong các tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông, và rằng các tuyên bố chủ quyền không phải không thể phản bác”.

Thượng nghị sỹ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, cũng hoan nghênh kết luận của PCA: “Phán quyết hôm nay là một bước đi quan trọng nhằm bảo vệ luật pháp quốc tế trước những nỗ lực của Trung Quốc nhằm áp đặt những tuyên bố chủ quyền rộng lớn, mà theo tôi là đáng ngờ, tại Biển Đông”, ông McCain khẳng định.

Bonnie Glaser, một chuyên gia về Đông Nam Á tại Trung tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược, tại Washington thì xem kết quả này là “một tổn thất lớn cho Trung Quốc, khi quan điểm được đưa ra đã bác bỏ hoàn toàn lập luận của Trung Quốc rằng… Philippines chưa nỗ lực đầy đủ để bàn thảo các vấn đề với Trung Quốc”.