Thứ Sáu, 2 tháng 11, 2018

Kịch bản nào cho Biển Đông? (phần 1)

Biển Đông là biển nửa kín, nối Thái Bình Dương với Ấn Độ Dương, có nhiều tuyến giao thông hàng hải quốc tế quan trọng. Đây là nơi 1/3 lượng hàng hóa của thế giới được vận chuyển qua lại trên 16 tuyến hàng hải, 12 tuyến hàng không từ đông sang tây, từ bắc xuống nam. Hàng hóa qua khu vực này chủ yếu là các nguyên vật liệu quan trọng như dầu thô (chiếm 20% lượng dầu thế giới), gas tự nhiên hóa lỏng (chiếm 2/3 số lượng thế giới), quặng sắt, than đá… Nhưng Biển Đông cũng đồng thời là nơi triển khai các hoạt động quân sự kiểm soát con đường huyết mạch của kinh tế thế giới. Giả dụ, một nước nào đó khống chế Biển Đông, hoặc chiến tranh xảy ra trên Biển Đông, đường giao thông trên biển sẽ tắc nghẽn, kinh tế thế giới sẽ suy sụp. Kinh tế Trung Quốc giỏi lắm chỉ đứng vững được trong vòng ba tháng vì thiếu nguồn tiếp tế nguyên, nhiên, vật liệu. Kinh tế Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc có thể còn sụp đổ nhanh hơn. Kinh tế nhiều nước khác sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Theo giới nghiên cứu nhận xét: “Chỉ cần đe dọa các đường giao thông biển ở Biển Đông là đã giáng một đòn chí tử đối với Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan mà không cần một hành động quân sự trực tiếp nào trên biển Hoa Đông”. Do đó, cho tới nay, chưa có nước nào dám mạo hiểm phát động chiến tranh ở Biển Đông.

Nhưng Biển Đông từ cả mấy chục năm nay không hề yên ổn. Nơi đây hết xảy ra sự kiện đánh chiếm đảo phi pháp lại có chuyện tuyên bố chủ quyền theo đường lưỡi bò tham lam; hết chuyện tôn tạo đảo bằng cát hút từ đáy biển lên lại có chuyện các bên cho tàu rượt đuổi nhau trong phạm vi 12 hải lý xung quanh một số đảo; hết chuyện mang giàn khoan nổi hiện đại đi cắm đại vào vùng biển nước láng giềng lại có chuyện kiện cáo nhau ra tòa quốc tế vì tranh chấp một bãi cạn… Hầu hết những chuyện trên đều có liên quan đến hai nước lớn tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương là Trung Quốc và Mỹ, cùng một số nước ở xung quanh Biển Đông. Rõ ràng, Biển Đông trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai sẽ còn đứng trước rất nhiều tình huống bất ổn do các bên có tuyên bố chủ quyền chưa tìm ra, chưa đi đến được giải pháp hữu hiệu nào nhằm giải quyết các tranh chấp. Vậy, những năm sắp tới, những kịch bản nào có thể xảy ra với Biển Đông? Dự báo vấn đề trên cho thật chính xác quả là khó đối với các nhà nghiên cứu. Nhưng cũng nên đặt ra các tình huống, giả thiết với những khả năng khác nhau để cùng nhìn nhận và định trước giải pháp phòng ngừa vì bất cứ vấn đề gì, nếu biết sớm, biết trước thì vẫn giảm thiểu được rất nhiều thiệt hại.

Trước hết, có thể khẳng định kịch bản chiến tranh, xung đột lớn trên Biển Đông không hoặc rất khó có khả năng xảy ra trong thời gian tới do tầm quan trọng của Biển Đông liên quan đến hầu hết các nước trong khu vực và trên thế giới như phân tích ở phần đầu của bài viết và quan trọng nhất là tương quan lực lượng giữa Trung Quốc với Mỹ hiện nay vẫn đang ở thế giằng co trên mọi phương diện và ở những nơi họ có lợi ích, cả hai bên đều không muốn đối đầu, sống mái với nhau bằng chiến tranh.

Vì vậy, trong những năm sắp tới có thể có một số kịch bản có thể xảy ra ở Biển Đông như sau:

Thứ nhất, nước Mỹ do có những thay đổi đột biến về chiến lược, rút lui khỏi khu vực hoặc nhường quyền kiểm soát cho Trung Quốc. Với sức mạnh quân sự áp đảo, Trung Quốc độc quyền kiểm soát Biển Đông, áp đặt các điều kiện với các nước xung quanh Biển Đông.

Nói Mỹ rút lui khỏi khu vực có thể hiểu là rút khỏi vấn đề Biển Đông, rộng hơn là rút khỏi Đông Á, rộng hơn nữa là rút khỏi Tây Thái Bình Dương. Vì việc nào đó mà buộc Mỹ phải rút khỏi khu vực có lẽ là điều không tưởng bởi Mỹ có cả một chiến lược giành cho khu vực được các đời tổng thống kế tục nhau thực hiện, có chăng chỉ là những sự điều chỉnh biện pháp theo từng giai đoạn lịch sử cụ thể. Như vậy, chỉ có khả năng Mỹ chủ động rút do một sự thay đổi đột biến chiến lược nào đó. Điều này rất hãn hữu xảy ra nhưng chúng ta vẫn phải nhớ rằng, nước Nga đã từng rút hẳn sự hiện diện ra khỏi Cuba và Việt Nam sau thay đổi đột biến chiến lược là Liên Xô tan rã. Còn nhường quyền kiểm soát cho Trung Quốc thì có nghĩa giữa Mỹ và Trung Quốc phải đạt được một thỏa thuận nào đấy mà cái giá đặt ra phải tương đương những lợi ích mà Mỹ đang hưởng ở Biển Đông. Điều này không phải không có khả năng xảy ra vì năm 2016, Trung Quốc đã đánh tiếng với Mỹ về việc chia đôi Thái Bình Dương. Mỹ ngay lập tức đã không đếm xỉa gì đến gợi ý của Trung Quốc nên không biết được cái giá Trung Quốc sẽ trả cho việc chia đôi. Xem ra, tình huống này đã có một phần dấu hiệu. Tuy nhiên, kịch bản này khó xảy ra trong thời gian gần, ít nhất trong khoảng 10 năm tới.