Thứ Hai, 30 tháng 12, 2019

Biển Đông và hiện trạng tranh chấp Biển Đông (phần 1)

Thế kỷ 21 được coi là thế kỷ đại dương. Sự phát triển toàn diện và mạnh mẽ của các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia ven biển là minh chứng rõ ràng cho dự báo này. Trong bối cảnh áp lực dân số ngày càng gia tăng và nguồn tài nguyên đất ngày càng cạn kiệt, phát triển hướng ra biển đã trở thành phương hướng phát triển của nhân loại, trở thành chiến lược lâu dài của nhiều quốc gia trên thế giới. Trong hoàn cảnh như vậy, tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông ngày càng trở nên khốc liệt và phức tạp.

* Vai trò của Biển Đông đối với khu vực và thế giới

Biển Đông là một vùng biển nửa kín rộng khoảng 3,5 triệu km2, nằm ở phía đông Việt Nam, phía tây Thái Bình Dương. Có 9 quốc gia/lãnh thổ ở quanh Biển Đông là Việt Nam, Trung Quốc, Philippines, Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Campuchia và Đài Loan. Biển Đông có tác động trực tiếp đến cuộc sống của 300 triệu cư dân sống ven biển.

Biển Đông chứa tài nguyên thiên nhiên quan trọng cho cuộc sống và sự phát triển kinh tế của người dân ở các nước ven biển, đặc biệt là tài nguyên sinh vật, khoáng sản và tài nguyên du lịch. Biển Đông có một vị trí chiến lược quan trọng và là tuyến hàng hải quốc tế nhộn nhịp thứ hai trên thế giới với khoảng 150 - 200 tàu đi qua mỗi ngày. Hơn 90% khối lượng hàng hóa thương mại của thế giới được vận chuyển bằng đường biển và 45% khối lượng vận chuyển hàng hóa thương mại phải đi qua Biển Đông.

James Rogers, người đứng đầu dự án "Nước Anh toàn cầu" thuộc Hiệp hội Henry Jackson ở London – Anh cho rằng với vai trò là một trong những tuyến vận tải biển quan trọng nhất thế giới, tầm quan trọng của Biển Đông đang không ngừng gia tăng. Đây là một tuyến đường quan trọng để vận chuyển hàng hóa đến châu Âu và Trung Đông cũng như năng lượng từ châu Phi và Trung Đông đến các nhà máy ở châu Á. Do đó, một khi giao thông qua Biển Đông bị ngưng trệ, các con tàu buôn có thể buộc phải thay đổi hành trình. Nhìn từ góc độ chiến lược, Biển Đông có vị trí địa lý vô cùng quan trọng, nó kết nối Thái Bình Dương với Ấn Độ Dương. Vì vậy, cả Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Australia đang đặc biệt chú ý đến khu vực.

* Quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của Việt Nam

Việt Nam nằm ở bờ biển phía tây của Biển Đông. Đường bờ biển kéo dài từ Bắc xuống Nam hơn 3260 km. Trong số 63 tỉnh và thành phố ở Việt Nam, có 28 tỉnh và thành phố ven biển, và gần một nửa dân số Việt Nam sống ở các tỉnh ven biển.

Việt Nam không chỉ sở hữu phần lục địa "hình chữ S" mà còn có chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng biển rộng lớn và thềm lục địa của Biển Đông. Việt Nam có hơn 4.000 hòn đảo lớn nhỏ, rạn san hô và bãi cạn ở khu vực ngoài khơi và ngoài khơi. Trong số đó, có hơn 3.000 hòn đảo ở Biển Đông Bắc và hơn 40 hòn đảo ở Biển Bắc Trung Bộ. Phần còn lại là các hòn đảo ở Nam Trung Bộ và Biển Đông, và hai hòn đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Tổng diện tích của các đảo có chủ quyền của Việt Nam là khoảng 1.640 km2, trong đó khoảng 82 lớn hơn 1 km2, chiếm 92% tổng diện tích đảo; có 23 hòn đảo với diện tích hơn 10 km2 và 3 đảo có diện tích hơn 100 km2.

Các đảo và quần đảo của Việt Nam được chia thành ba bộ phận: (i) Các đảo tiền tiêu ngoài khơi xa tạo thành một hệ thống phòng thủ tầm xa có thể lắp đặt mạng lưới thông tin liên lạc, trạm quan sát, hệ thống radar, trạm phòng không tiền tiêu… để kiểm soát và bảo vệ chủ quyền vùng đất, vùng biển và vùng trời của Tổ quốc. Hệ thống đảo tiền tiêu của Việt Nam bao gồm hai hòn đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các đảo Bạch Long Vĩ, Côn Đảo và Thổ Chu. (ii) Các đảo ở cự li trung bình (nằm giữa phạm vi giữa các đảo tiền tiêu và các đảo gần bờ), gồm các đảo có diện tích tương đối lớn, điều kiện tự nhiên tương đối thuận lợi, thích hợp xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ đời sống của nhân dân cũng như các công trình phòng không. Các đảo tiêu biểu trong nhóm này như đảo Cô Tô, Lý Sơn, Phú Quốc, Phú Quý, Nam Du… (iii) Hệ thống các đảo gần bờ, thích hợp cho phát triển nông ngư nghiệp; là nơi tránh bão cho tàu thuyền. Những đảo này có vai trò rất quan trọng trong hoạt động duy trì an ninh trật tự trên biển. Một số đảo tiêu biểu thuộc hệ thống đảo gần bờ là đảo Cái Bầu, Cát Bà, Cồn Cỏ, Hòn Tre, Hòn Khoai…

Mỗi vùng nước của Việt Nam đều có các nhóm đảo kết nối với nhau, tạo thành hệ thống phòng thủ nhiều tầng lớp, có tiềm năng kinh tế và ưu thế an ninh quốc phòng rất quan trọng.

Quần đảo Hoàng Sa là một quần đảo san hô với khoảng 37 hòn đảo, rạn san hô và bãi ngầm; nằm trong khoảng từ 111 độ đến 113 độ kinh đông và 15 độ 45 'đến 17 độ 15' vĩ độ bắc ở khu vực biển ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ, nằm trên tuyến đường biển nối liên châu Âu với khu vực Đông Á.

Quần đảo Trường Sa nằm cách quần đảo Hoàng Sa khoảng 200 hải lý về phía nam. Chúng bao gồm khoảng 138 hòn đảo, đá, rạn san hô và bãi ngầm; nằm trong khoảng từ 6 độ 30 đến 12 độ vĩ bắc và 111 độ 30 'đến 117 độ kinh đông; cách Vịnh Cam Ranh của tỉnh Khánh Hòa 248 hải lý; cách đảo Hải Nam – Trung Quốc 595 hải lý.

Quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa có vị trí vô cùng quan trọng đối với Việt Nam. Trước hết, hai quần đảo này nằm trong các tuyến đường biển quan trọng nhất trên thế giới. Ngoài ra, do địa hình của hai quần đảo trải dài dọc theo bờ biển Việt Nam, quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là những tiền đồn bảo vệ sườn phía đông của Việt Nam, cũng như vùng biển và thềm lục địa của Việt Nam. Về mặt kinh tế, quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa có nguồn tài nguyên sinh học và khoáng sản phong phú và đa dạng, đặc biệt là tài nguyên dầu khí.