Hà Nội nỗ lực bảo tồn và phát triển di sản văn hóa phi vật thể ca trù

Ca trù là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp, nhưng tại Hà Nội, ca trù đang phát triển mạnh mẽ, cả về số lượng lẫn chất lượng. Điều đó có được nhờ sự đầu tư, hỗ trợ bài bản của thành phố để tạo sức sống mới cho loại hình di sản độc đáo này.

Hiện nay, Hà Nội có đến 16 giáo phường, câu lạc bộ ca trù khác nhau, với số lượng dao động từ 250 đến 300 ca nương, kép đàn. Trước khi xảy ra dịch Covid-19, thành phố có nhiều điểm biểu diễn, sinh hoạt ca trù tại đình Kim Ngân (phố Hàng Bạc), đền Quán Đế (phố Hàng Buồm), Bích Câu đạo quán, hay ở một số phòng trà… Giáo phường Ca trù Thăng Long, Câu lạc bộ Ca trù Hà Nội… là những đơn vị thường xuyên tổ chức biểu diễn có thu phí và được khách trong nước, quốc tế coi như một đặc sản khi đến Thủ đô. Câu lạc bộ Ca trù Thái Hà không chỉ biểu diễn trong nước mà còn tổ chức quảng bá ca trù tới các nước và vùng lãnh thổ như: Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Mỹ, Nhật Bản… Các giáo phường, câu lạc bộ ca trù trên địa bàn đều đang duy trì hoạt động, thực hành di sản thường xuyên theo lịch cố định, tiếp tục tổ chức các lớp truyền dạy đàn hát ca trù, các làn điệu thể cách được thực hành với số lượng nhiều hơn và khó hơn. Điều ấy cho thấy ca trù Hà Nội đã có một cuộc “lột xác”.

Trưởng phòng Quản lý di sản (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) Phạm Thị Lan Anh cho biết: “Để có được ngày hôm nay, Hà Nội đã đầu tư, hỗ trợ một cách khá bài bản cho ca trù. Về mặt chuyên môn, thành phố hỗ trợ về tư liệu hóa di sản, tổ chức các lớp tập huấn, bổ sung các kỹ năng; tạo ra những “sân chơi” thông qua các kỳ liên hoan ca trù. Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, du lịch, hay các sự kiện ngoại giao lớn của thành phố đều mời những nghệ nhân ca trù tham gia. Đó vừa là nguồn động viên, vừa quảng bá ca trù đến công chúng. Đối với các địa phương, tùy tình hình thực tế mà các địa phương tổ chức các lớp dạy hát ca trù. Điển hình trong số này là huyện Đông Anh. Hằng năm, huyện đều hỗ trợ kinh phí để các nghệ nhân truyền dạy. Bản thân các nghệ nhân cũng chủ động tìm “đất” để diễn.

Những năm gần đây, số người trực tiếp theo nghề, thực hành di sản dù đã có những khởi sắc hơn so với giai đoạn trước. Song, nhiều nghệ nhân nắm vững những thể cách, những kỹ thuật nhả chữ, buông câu, hay những “ngón” đàn độc đáo đều đã cao tuổi. Đối với thế hệ kế cận, dù các lớp học thu hút khá đông, nhưng sau đó lại “rơi rụng” không ít. Bởi lẽ, ngoài năng khiếu, thời gian truyền dạy ca trù phải kéo dài ít nhất là ba năm mới có thể trình diễn được những thể cách cơ bản. Muốn nắm vững kỹ thuật, trình diễn được nhiều thể cách, ít nhất phải mất 7 đến 10 năm.

Thực tế này cho thấy, để gìn giữ, phát huy di sản ca trù, thành phố Hà Nội cần tiếp tục những giải pháp đồng bộ trong thời gian tới, nhất là nâng cao nhận thức của công chúng, giáo dục di sản ca trù. UBND thành phố Hà Nội giao sở là đơn vị chủ trì, thực hiện các kế hoạch bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể ca trù Hà Nội. Kế hoạch được xây dựng hằng năm, triển khai xuống các quận, huyện có các câu lạc bộ ca trù và nghệ nhân đang hoạt động, từ đó địa phương triển khai xuống từng xã, phường, tạo điều kiện để các câu lạc bộ trình diễn. Các địa phương có trách nhiệm quản lý, giữ gìn một số hiện vật gắn liền với di sản hát ca trù, tạo điều kiện cho các câu lạc bộ sinh hoạt tại các di tích.

Nguồn: nhandan.vn