Philippines được và mất gì từ vụ kiện Trung Quốc ra Tòa án LHQ

Ngày 30/3, Philippines đã chính thức nộp biên bản luận chứng gồm 4.000 trang tài liệu chia thành 10 tập cho Tòa án trọng tài quốc tế tại Hà Lan để kiện tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trong tranh chấp Biển Đông. Tập 1 tập trung phân tích các văn bản luật có thể áp dụng và các bằng chứng liên quan; chứng minh Tòa án trọng tài quốc tế có quyền tài phán đối với vụ khiếu nại của Philippines đồng thời kiến nghị các biện pháp khắc phục. Trong đó, Philippines cho rằng “Đường lưỡng bò” của Trung Quốc ở Biển Đông là bất hợp pháp vì vi phạm Công ước LHQ về Luật Biển; Trung Quốc chiếm giữ và xây dựng các cơ sở hạ tầng trên một số bãi đá, bãi cạn ở Biển Đông vốn nằm trong thềm lục địa của Philippines hoặc đáy biển quốc tế; đồng thời cản trở Philippines thực thi các quyền hợp pháp ở vùng biển thuộc chủ quyền Philippines ở vùng biển này. Trong chín tập còn lại, Philippines đưa ra các bằng chứng văn bản và 40 bản đồ chứng minh khiếu nại của Philippines là có cơ sở pháp lý.

Vậy vụ kiện trên sẽ mang lại cho Philippines những gì?. Thứ nhất,  với việc theo đuổi vụ kiện, Philippines đã thể hiện được sự quyết đoán, uy thế của mình, không run sợ trước một cường quốc hùng mạnh như Trung Quốc, do đó uy tín của Philippines sẽ được nâng lên. Mặc dù, Trung Quốc đã nhiều lần cảnh báo Philippines về những hậu quả Philippines sẽ phải hứng chịu nếu tiếp tục theo đuổi vụ kiện, nhưng cuối cùng họ vẫn thực hiện. Điều đó cho thấy không phải cứ nước nhỏ là sợ nước lớn và không phải cứ nước lớn là “bắt nạt” được nước yếu hơn. Thứ hai, mặc dù phán quyết của Tòa án trọng tài không mang tính bắt buộc nhưng với một phán quyết của Tòa án có lợi cho Philippines, Philippines sẽ bảo vệ được lợi ích của quốc gia, bảo đảm cho tương lai của các thế hệ con em của mình về tính chính danh và được pháp luật quốc tế ủng hộ, đồng thời qua đó Philippines góp phần bảo đảm quyền tự do hàng hải cho các quốc gia khác, cũng như bảo vệ hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực. Quan trọng hơn, sau vụ kiện này, Trung Quốc sẽ có thể kiềm chế hơn, có sự cân nhắc tính toán, thận trọng hơn trong các hành động gây hấn với Philippines ở Biển Đông vì Trung Quốc không muốn làm tổn hại hình ảnh cường quốc của họ trong con mắt của cộng đồng quốc tế bởi khi đó pháp luật quốc tế đã đứng về phía Philippines chứ không còn mập mờ như trước nữa. Khi đó hành động gây hấn của Trung Quốc sẽ bị xem là ngang nhiên vi phạm luật pháp quốc tế.

Tuy nhiên, vụ kiện trên cũng sẽ gây ra một số khó khăn, thách thức cho Philippines trong thời gian tới. Trước hết, Trung Quốc sẽ “đóng băng” quan hệ ngoại giao với Philippines như lời cảnh báo mà họ đã đưa ra trước đó. Thứ hai, Trung Quốc sẽ trả đũa Philippines bằng biện pháp kinh tế, điều này sẽ gây ảnh hưởng cho nền kinh tế Philippines. Và cuối cùng là Philippines sẽ dùng sức mạnh kinh tế, quân sự của mình để chia rẽ, lôi kéo các nước ASEAN nhằm cô lập Philippines như họ đã làm trong thời gian qua.

Không phải Philippines không cân nhắc đến các yếu tố được – mất khi quyết định theo đuổi vụ kiện, nhưng Philippines chấp nhận điều đó bởi họ không còn con đường nào khác, những chính sách, biện pháp của họ trong giải quyết tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông trong thời gian qua đã không mang lại hiệu quả nào mà ngược lại họ ngày càng bị thua thiệt trước Trung Quốc.