Thứ Ba, 31 tháng 5, 2016

“Đường lưỡi bò” Biển Đông khiến cả thế giới chống Trung Quốc

Trung Quốc đang gây căng thẳng khu vực với yêu sách chủ quyền ngang ngược, bất chấp luật pháp quốc tế với hầu như toàn bộ biển Đông, với việc ồ ạt bồi đắp phi pháp các thực thể thành đảo nhân tạo, xây dựng trái phép đường băng, bến cảng và cơ sở hạ tầng có thể phục vụ mục đích quân sự.

Theo cựu Ngoại trưởng Úc Gareth Evans hiện là hiệu trưởng trường Đại học Quốc gia Úc, Trung Quốc cũng cho thấy không tôn trọng một trật tự toàn cầu dựa trên luật lệ. Tuân theo các luật lệ sẽ đồng nghĩa với Trung Quốc phải thay đổi cách hành xử.

Trước hết, Trung Quốc phải giải thích rõ ràng những yêu sách chủ quyền cụ thể, trên cơ sở sự sử dụng lâu dài hoặc sự chiếm giữ các đảo có thể có người ở, tại quần đảo Hoàng Sa hoặc Trường Sa hoặc những nơi khác. Khi những yêu sách đó chồng lấn với những yêu sách của các nước khác, như phần lớn các yêu sách hiện nay, Trung Quốc phải sẵn sàng giải quyết chúng, ưu tiên qua phân xử hoặc trọng tài quốc tế – việc cho đến nay Trung Quốc vẫn phản đối mạnh mẽ – hoặc ít nhất bằng đàm phán thực sự mang tính thỏa hiệp có đi có lại.

Thứ hai, Trung Quốc sẽ phải từ bỏ yêu sách “đường lưỡi bò” như là cơ sở không chỉ cho những yêu sách chủ quyền liên quan đến những phần lãnh thổ ở bên trong đường này, mà còn cho những yêu sách kém rõ ràng như về “vùng biển lịch sử” hoặc “ngư trường truyền thống của Trung Quốc”. Do tàu cá Trung Quốc đang liên tục xâm phạm vào khu vực mà cho đến nay là vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý không bị tranh chấp của các nước khác theo UNCLOS, những yêu sách này đang gây ra tranh chấp thực sự với các quốc gia như Indonesia.

UNCLOS – giờ được chấp nhận rộng rãi như là thông luật quốc tế thậm chí bởi những quốc gia chưa tham gia, như là Mỹ là bộ khung pháp lý duy nhất chấp nhận được để giải quyết những vấn đề trên. Thậm chí nếu các yêu sách chủ quyền hiện tại của Trung Quốc đối với các đảo cụ thể có người ở được chấp nhận, thì vùng lãnh hải 12 hải lý, và vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý tính từ các đảo này, cộng lại cũng không chiếm đến 80% Biển Đông như đường chín đoạn của Trung Quốc hiện nay đang bao trùm.

Thứ ba, Trung Quốc sẽ cần phải nghiêm túc hạn chế các hành động của mình liên quan đến các bãi san hô và bãi cạn, trước đây chưa bao giờ có thể có người sinh sống được, nơi mà nước này đang cải tạo lại, xây dựng các đường băng và các công trình có khả năng sử dụng cho mục đích quân sự, và đang nỗ lực ngăn chặn các nước khác sử dụng các vùng nước và không phận lân cận.

Philippine, Việt Nam và Malaysia có thực hiện cải tạo đảo trong những năm qua, nhưng chỉ với quy mô nhỏ hơn rất nhiều so với Trung Quốc. Nhưng luật pháp quốc tế sẽ không thể chấp nhận bất kỳ sự sử dụng nào cho mục đích quân sự, hoặc chấp nhận một “khu vực an toàn” lớn hơn 500 mét xung quanh những công trình đó – tức không chấp nhận một vùng lãnh hải, EEZ, vùng nhận diện phòng không hoặc bất kỳ cái gì khác xung quanh các đảo nhân tạo đó.

Thứ tư, Trung Quốc nên giảm nhẹ quan điểm của mình rằng không tàu hoặc máy bay nước ngoài nào có thể tham gia giám sát hoặc thu thập tình báo không chỉ trong khu vực lãnh hải của mình, điều mà luật quốc tế đã quy định rõ ràng, mà còn trong toàn bộ EEZ, điều mà lập luận của Trung Quốc là không hoàn toàn mạnh mẽ. Bám chặt vào quan điểm này làm kéo dài một rủi ro thường trực là xảy ra các sự cố mang tính khiêu khích.

Chừng nào Trung Quốc còn từ chối chơi theo luật chơi quốc tế, thì các nước khác còn có quyền kháng cự, bao gồm việc cho máy bay bay qua hoặc cho tàu thực hiện các hoạt động tự do hàng hải như Mỹ đang tiến hành. Sự khẳng định của Trung Quốc rằng nước này không có ý định gây cản trở các tuyến đường hàng hải và đường bay thương mại không nên được tin tưởng, bởi làm khác đi sẽ chẳng khác gì lấy tay vả miệng mình. Nhưng cách hành xử của Trung Quốc đang thử thách giới hạn của sự cảm thông và kiên nhẫn của khu vực và quốc tế, ông Gareth Evans quả quyết.