Thứ Bảy, 28 tháng 12, 2019

Cảnh giác với “cây gậy và củ cà rốt” của TQ trong vấn đề Biển Đông (phần 2)

Các hành động khiêu khích của các tàu chấp pháp Trung Quốc và điều tàu khảo sát địa chất vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam lặp đi lặp lại cho thấy Trung Quốc tiếp tục theo đuổi yêu sách “đường lưỡi bò” của họ ngay cả khi việc này có nguy cơ làm bất ổn hơn nữa tình hình ở Biển Đông. Song có lẽ ở thời điểm hiện tại, Trung Quốc chỉ đẩy tình hình tới mức căng thẳng chứ Trung Quốc không đẩy tình hình đến mức xung đột.

Một mặt, “đâm dao” vào sau lưng Việt Nam thông qua các hành động xâm lấn vùng biển của Việt Nam, mặt khác Trung Quốc vẫn chủ động thúc đẩy quan hệ với Việt Nam, vẫn tiếp tục đề nghị Việt Nam giải quyết nội bộ vấn đề không để ảnh hưởng đến cái gọi là “đại cục” quan hệ hai nước. Cách làm của họ là vừa đe dọa, cưỡng ép, vừa dụ dỗ, tranh thủ. Rõ ràng họ đang sử dụng thành thạo “cây gậy và củ cà rốt” với Việt Nam.

Các chuyên gia cho rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục lợi dụng hơn nữa các căn cứ quân sự, các cơ sở hạ tầng ở Biển Đông mà nước này xây dựng trái phép để phục vụ, hỗ trợ và thúc đẩy sức mạnh lớn hơn trong khu vực, trong đó có việc xâm lấn vùng biển của các nước láng giềng nhằm thực hiện mưu đồ độc chiếm Biển Đông.

Còn trên mặt trận ngoại giao, Trung Quốc sẽ ráo riết nâng cao vị thế của mình bằng cách lợi dụng sự khác biệt trong lợi ích và quan điểm của ASEAN đối với vấn đề Biển Đông.

Trong thời gian đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), Trung Quốc sẽ gia tăng áp lực và tiếp tục các hành vi hung hăng, hiếu chiến ở Biển Đông trước khi COC ra đời, để tạo việc đã rồi. Nói cách khác, trước khi có nhiều quy định khác được đưa ra, Trung Quốc đang tìm mọi cách để củng cố lợi thế chỗ đứng vũng chắc cho họ ở Biển Đông.

Cùng với việc tiếp tục tăng cường quân sự hóa các cấu trúc mà nước này chiếm đóng, xây dựng phi pháp ở Biển Đông, Trung Quốc cũng đang treo lơ lửng một “củ cà rốt” thông qua thương mại, đầu tư và cơ sở hạ tầng với các nước trong khu vực Đông Nam Á.

Một thực tế là hiện tại còn có nhiều khác biệt giữa các nước thành viên ASEAN trong mối quan tâm đến vấn đề Biển Đông và lợi ích kinh tế với Trung Quốc, cũng như nhận thức khác nhau đối với vai trò của các cường quốc ngoài khu vực như Mỹ trong vấn đề Biển Đông. Điều này tạo cơ hội cho TQ khai thác các vấn đề nội bộ của ASEAN, phân hóa, lôi kéo, chia rẽ các nước ASEAN.

Để ngăn cản Trung Quốc tái diễn hành vi hiếu chiến thực hiện ý đồ khống chế Biển Đông, ASEAN nhất thiết phải có chung tiếng nói chống lại sự hung hăng của nước này.Tất nhiên, tiếng nói của một ASEAN thống nhất cần phải kết hợp với các hành động của các cường quốc ngoài khu vực được tất cả các quốc gia thành viên ASEAN ủng hộ.

Tuy nhiên, để có được điều này là không dễ dàng bởi lẽ Trung Quốc đã và đang sử dụnghiệu quả "củ cà rốt" thương mại, đầu tư, tài chính để lôi kéo được một vài nước ASEAN mà tiêu biểu là Cămpuchia đã ngả hẳn về phía Trung Quốc trên vấn đề Biển Đông. Thậm chí, do tác động của “củ cà rốt” mà Trung Quốc đưa ra, Philippines - một nước có tranh chấp trên Biển Đông lớn thứ 2 (sau Việt Nam) với Trung Quốc cũng đã bị dao động, lung lay quan điểm của mình trên vấn đề Biển Đông mặc dù chính họ là tác giả vụ kiện Biển Đông hồi năm 2013.

Năm 2020, Việt Nam vừa đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN, vừa là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Việt Nam có thể làm gì để bảo vệ các quyền và lợi ích của mình ở Biển Đông và đóng góp vào việc duy trì hòa bình ổn định, tự do, an toàn hàng hải, hàng không dựa trên luật pháp quốc tế ở Biển Đông.

Để phát huy vai trò của mình trong đoàn kết ASEAN trên vấn đề Biển Đông và tranh thủ sự ủng hộ của các nước ngoài khu vực và cộng đồng quốc tế trong vấn đề Biển Đông, Việt Nam cần có cách tiếp cận thực tế với “củ cà rốt” mà TQ luôn đưa ra, tránh xa và cần thoát ra khỏi cái “cạm bẫy” nguy hiểm này; thẳng thắn vạch trần những mưu đồ và hành vi sai trái của TQ ở Biển Đông cả trong khuôn khổ ASEAN lẫn tại Đại hội đồng Liên hợp quốc.

Việt Nam là nước có tranh chấp lớn nhất với Trung Quốc ở Biển Đông và cũng là nước luôn bị Trung Quốc chĩa mũi nhọn gây hấn. Nếu Việt Nam không đi đầu dẫn dắt trên vấn đề Biển Đông thì cũng chẳng có ai làm hộ.