Thứ Năm, 20 tháng 11, 2014

Hội thảo quốc tế về Biển Đông với chủ đề “Hợp tác vì An ninh và Phát triển ở khu vực” (Phần I)

Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 6 với chủ đề “Hợp tác vì An ninh và Phát triển ở khu vực” do Học viện Ngoại giao, Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông và Hội Luật gia Việt Nam phối hợp tổ chức tại Đà Nẵng từ ngày 17-18/11/2014. Hội thảo đã thu hút được sự tham dự của hơn 200 chuyên gia, học giả trong nước và quốc tế đến từ các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á, Mỹ, Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Ấn Độ, Anh, Pháp, Italy và Bỉ. Với 13 bài tham luận, trên 30 ý kiến thảo luận, Hội thảo đã đi sâu phân tích các nhân tố tác động tới tình hình Biển Đông; vai trò của các lực lượng hoạt động trên biển đối với an toàn và an ninh hàng hải trong khu vực; hiện trạng tranh chấp trên Biển Đông và chính sách của các bên liên quan; vấn đề Biển Đông trong quan hệ quốc tế; các yêu sách tại Biển Đông và tranh chấp biển; quy chế lãnh thổ, vùng biển và vùng trời trong quy định của luật pháp quốc tế.

Về nhân tố tác động đến tình hình Biển Đông gần đây, các học giả nhận định có 04 nhân tố lớn: Thứ nhất là sự thay đổi trong tính toán của một số nước về lợi ích chiến lược của các bên và cán cân sức mạnh giữa các quốc gia. Thứ hai là sự gia tăng của chủ nghĩa dân tộc ở tất các bên tranh chấp, trong đó có chủ nghĩa dân tộc cực đoan ở một số nước. Thứ ba là sự cạnh tranh ảnh hưởng và tập hợp lực lượng giữa các cường quốc. Thứ tư là sự bất đồng trong việc việc lý giải và áp dụng luật pháp quốc tế tại Biển Đông.

Điểm đáng chú ý tại Hội thảo lần này, nhiều học giả cảnh báo việc Trung Quốc mở rộng bồi đắp quy mô lớn các bãi đá ở Trường Sa sẽ làm “thay đổi cuộc chơi,” làm gia tăng yêu sách, gia tăng cạnh tranh nước lớn và nguy cơ xung đột tiềm tàng ở Biển Đông. Trung Quốc có tham vọng nâng tầm năng lực biển và sức mạnh hải quân của mình, để cho thế giới thấy những biểu hiện hữu hình của một siêu cường. Tham vọng hướng biển của Trung Quốc có thể nhìn thấy tại những vùng biển phía Đông của Trung Quốc (Hoa Đông) và Biển Đông, nơi những nỗ lực của Trung Quốc thúc đẩy những yêu sách của mình ngày càng trở nên quyết liệt trong những năm gần đây. Một số học giả còn lo ngại rằng chính tham vọng trở thành cường quốc biển đã khiến Trung Quốc có quan niệm mới về cấu trúc an ninh khu vực châu Á; bức tranh địa chính trị châu Á trở nên phức tạp thêm với sự cạnh tranh giữa các nước lớn trong khu vực ngày càng trở nên gay gắt, làm vấn đề Biển Đông càng trở nên phức tạp và khó giải quyết.

Theo các học giả, sự gia tăng căng thẳng gần đây tại Biển Đông không chỉ có khả năng tác động tiêu cực tới việc bảo tồn và phát triển các nguồn tài nguyên biển tại khu vực mà còn đe dọa an ninh các tuyến đường hàng hải quốc tế qua Biển Đông.

Về vấn đề này, có học giả cảnh báo nghịch lý, trong khi cộng đồng khu vực rất nỗ lực tránh để xảy ra xung đột, một số nước lại đang tạo ra các căng thẳng ở mức độ thấp vì tin rằng chừng nào chưa có đối đầu trực diện thì tình hình vẫn còn nằm trong tầm kiểm soát. Đây là dấu hiệu rất nguy hiểm vì Biển Đông còn thiếu vắng một Bộ Quy tắc ứng xử hoặc một Điều ước quản lý va chạm, xung đột trên biển có tính ràng buộc pháp lý. (Còn nữa)