Thứ Năm, 21 tháng 7, 2016

Lý Oa Đằng: Bài học cho Trung Quốc từ vụ trọng tài Biển Đông

Học giả Lý Oa Đằng – học giả người Hoa đang cư trú tại nước ngoài – gần đây đã có bài viết đánh giá về thất bại của Trung Quốc trong vụ kiện Biển Đông vừa qua. Để có thêm một góc nhìn về vấn đề này, xin giới thiệu nội dung bài viết tới toàn thể các bạn:

Vụ Tòa trọng tài Biển Đông cuối cùng đã kết thúc vào ngày 12/7 sau ba năm xem xét thụ lý. Philippines đã giành được thắng lợi lịch sử: Đường chín đoạn của Trung Quốc bị tuyên bố không có hiệu lực; các đảo ở quần đảo Trường Sa và bãi Hoàng Nham bị tuyên bố không có vùng đặc quyền kinh tế; những hoạt động của Trung Quốc tại Biển Đông, trong đó bao gồm việc ngăn cản Philippines đánh bắt cá và thăm dò dầu khí, xây dựng đảo nhân tạo, ngăn cản Philippines chấp pháp trên biển… đều vi phạm luật pháp quốc tế; ngư dân Philippines có quyền đánh bắt cá tại ngư trường truyền thống là bãi Hoàng Nham. Thắng lợi duy nhất của Trung Quốc có lẽ là việc được tuyên bố cũng có quyền đánh bắt cá tại bãi Hoàng Nham.

Rõ ràng trong vụ tòa trọng tài này, Trung Quốc đã phải nhận lấy kết quả tệ hại nhất mà mọi người có thể dự đoán tới. Tuy Trung Quốc vẫn luôn tuyên bố thực hiện chính sách “bốn không” (không thừa nhận, không tham gia, không chấp nhận, không thực thi), thậm chí tuyên bố phán quyết của tòa trọng tài là “một tờ giấy lộn”, nhưng trên thực tế, phán quyết của tòa trọng tài không những hợp pháp mà còn có hiệu lực pháp luật đối với những phán quyết sau này. Phán quyết này không chỉ có ảnh hưởng sâu rộng tới cục diện Biển Đông mà còn ảnh hưởng tới việc áp dụng luật biển trong các trường hợp khác sau này.

Nguyên nhân dẫn tới thất bại thê thảm của Trung Quốc chính là do Trung Quốc đã không tham gia vụ án trọng tài này. Trung Quốc đã bỏ lỡ thời cơ tốt nhất, khi Tòa họp để xác định thẩm quyền đối với yêu cầu trọng tài của Philippines. Những tháng gần đây, rất nhiều học giả về quan hệ quốc tế và luật quốc tế của Trung Quốc (và cả Hoa kiều) đã dần nhận ra, ngay từ đầu, việc Trung Quốc không tham gia tòa trọng tài là một sai lầm. Nếu Trung Quốc tham gia ngay từ khi Tòa trọng tài họp để xác định thẩm quyền thụ lý yêu cầu trọng tài của Philippines thì Trung Quốc đã có thể làm rất nhiều việc. Ví dụ, Trung Quốc có thể lựa chọn những trọng tài viên có lợi cho mình. Hoặc ví dụ, Trung Quốc có thể lợi dụng biện pháp kỹ thuật để kéo dài quá trình thụ lý vụ án, nếu có thể kéo dài tới sau khi Duterte lên cầm quyền mới tiến hành xét xử thì thậm chí có thể thuyết phục được Philippines rút đơn kiện.

Mất hết thể diện vì coi thường luật pháp quốc tế

Rất đáng tiếc, Trung Quốc đã theo đuổi chính sách không thừa nhận, không tham gia vụ kiện này. Trung Quốc chỉ đưa ra văn kiện thể hiện lập trường của mình. Văn kiện này đã được xây dựng dựa trên ngôn ngữ của luật pháp quốc tế, đây là một tiến bộ của Trung Quốc, tòa trọng tài cũng đã sử dụng văn kiện này trong quá trình xét xử. Nhưng rất tiếc, đứng trước bộ tài liệu được chuẩn bị rất kỹ lưỡng, rất có sức thuyết phục của Trung Quốc, lại không có người biện hộ trên tòa, Trung Quốc không thể ngăn cản được tòa tiến hành thủ tục tố tụng, càng không thể ngăn cản tòa ra phán quyết cuối cùng. Điều đáng buồn cười hơn nữa là, trước khi tòa trọng tài ra phán quyết cuối cùng, Trung Quốc còn tuyên bố rằng việc tòa trọng tài coi văn kiện lập trường do Trung Quốc đưa ra là tài liệu chính thức của phía Trung Quốc là một hành động “có động cơ đáng ngờ”. Quả thực không biết phải làm thế nào mới làm cho Trung Quốc hài lòng được.

Cho tới cuối năm ngoái, sau khi Tòa trọng tài đã kết thúc quá trình tranh tụng, Hiệp hội nghề cá Hải Nam, học giả Đài Loan và Hồng Công mới gửi tài liệu bổ sung tới Tòa trọng tài. Tài liệu của Đài Loan cho rằng đảo Ba Bình (Trung Quốc gọi là đảo Thái Bình) là đảo chứ không phải đá, điều này còn có chút thuyết phục. Tài liệu của Hồng Công vẫn cho rằng Tòa trọng tài không có thẩm quyền thụ lý vụ án này, trong bối cảnh khi đó tài liệu này hoàn toàn chẳng có chút giá trị tham khảo gì cả.

Bên ngoài tòa trọng tài, Trung Quốc ngoài việc tiếp tục sử dụng chiêu trò cũ – các bài xã luận và phân tích của một số “chuyên gia”, còn lợi dụng ngoại giao công chúng để lôi kéo dư luận quốc tế. Những động tác này không thể nào ảnh hưởng tới quyết định của tòa trọng tài quốc tế. Đáng buồn hơn, ngoại giao công chúng vốn dĩ là bước tiến bộ của Trung Quốc trong thời gian gần đây, nhưng trong vụ kiện này lại thể hiện thái độ cứng rắn hiếu chiến không đáng có, làm mất đi ý nghĩa thực sự của ngoại giao công chúng.

Nói thực lòng, trong quá trình xét xử, Trung Quốc đã có cơ hội thắng trên một số vấn đề. Nhưng trước sự chuẩn bị kỹ lưỡng của Philippines, sự vắng mặt của Trung Quốc khiến cho việc thất bại là điều không thể tránh khỏi.

Trung Quốc đã phải trả giá đắt cho việc coi thường luật pháp quốc tế. Thời gian tới, việc sử dụng luật pháp quốc tế để giải quyết tranh chấp là điều không thể tránh khỏi, nhưng phán quyết vừa qua đã khiến Trung Quốc mất hết thể diện, chắc chắn sẽ dẫn tới sự căng thẳng giữa Trung Quốc và các nước láng giềng, khiến cho tương lai của việc giải quyết tranh chấp ngày càng trở nên đáng bi quan.

Tags: biendao - tiếng Việt

Tìm kiếm ( 搜索 )

Ngôn ngữ ( 语言 )

Bài đăng phổ biến ( 更多帖子 )

Ca khúc Việt ( 越南歌曲 )

Lưu trữ Blog ( 博客归档 )

Nhãn ( 标签 )

Tổng số lượt xem ( 点击总数 )

Lý Oa Đằng: Bài học cho Trung Quốc từ vụ trọng tài Biển Đông

Comments[ 0 ]

Đăng nhận xét

Hot （焦点）