Thứ Tư, 8 tháng 6, 2016

Trung Quốc tiếp tục là tâm điểm chỉ trích tại Đối thoại Shangri-La 2016

Đối thoại Shangri-La - diễn đàn an ninh lớn nhất châu Á đã diễn ra từ ngày 3-5/6 tại Singapore. Diễn đàn lần thứ 15 năm nay có sự tham dự của hơn 600 đại biểu là quan chức quốc phòng hàng đầu của hơn 30 quốc gia trong khu vực, trong đó có Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter; Đô đốc Tôn Kiến Quốc, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân giải phóng Trung Quốc, Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Han Min Koo; Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean-Yves Le Drian; Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Manohar Parrikar, Bộ trưởng Quốc phòng New Zealand Gerry Brownlee... Trưởng đoàn Việt Nam tại Shangri-La 2016 là Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng.

Cũng như những diễn đàn trước, tại Đối thoại Shangri-La lần này Trung Quốc vẫn là tâm điểm chỉ trích của các nước do nước này đã có những tham vọng, yêu sách và hành động phi pháp tại Biển Đông thời gian gần đây, khiến cho tình hình ở Biển Đông leo thang căng thẳng, đe dọa môi trường hòa bình, ổn định trong khu vực.

Ngay trong ngày làm việc chính thứ nhất của Đối thoại Shangri-La 2016, Bộ trưởng Quốc phòng của các nước Mỹ, Anh, Nhật Bản, Ấn Độ đã có bài phát biểu đều hối thúc Trung Quốc kiềm chế các hành động ở Biển Đông và tôn trọng luật pháp quốc tế.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter nhấn mạnh rằng Trung Quốc có nguy cơ xa lánh các nước láng giềng và xây nên “Vạn lý Trường thành tự cô lập” khi theo đuổi chính sách bành trướng ở Biển Đông. “Các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông khiến họ đang tự cô lập ở thời điểm mà toàn khu vực đang liên kết lại và tạo thành một mạng lưới. Nếu những hành động này còn tiếp diễn, Trung Quốc cuối cùng sẽ xây nên một Vạn lý Trường thành tự cô lập”, ông Carter nói.

Ông cũng nêu rõ: “Mỹ coi phán quyết sắp tới của Tòa án trọng tài quốc tế sẽ là cơ hội để Trung Quốc và các nước khác trong khu vực hướng đến một tương lai có trật tự hơn, làm mới quan hệ ngoại giao, hạ nhiệt căng thẳng thay vì khiến căng thẳng leo thang… Chỉ khi tất cả mọi người chơi cùng một luật chơi thì chúng ta mới có thể tránh được những sai lầm như trong quá khứ”. Với những lý do trên, người đứng đầu Lầu Năm Góc kêu gọi Trung Quốc tham gia vào mạng lưới an ninh có quy tắc của châu Á.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ còn cảnh báo bất kỳ hành động nào của Trung Quốc nhằm xây dựng trên bãi cạn Scarborough, mà Trung Quốc chiếm từ tay Philippines từ năm 2012, sẽ chứng kiến hậu quả. “Tôi hi vọng điều đó sẽ không xảy ra, vì nó sẽ đưa tới các hành động mà cả Mỹ và các nước khác trong khu vực sẽ thực hiện, điều có thể không chỉ làm gia tăng căng thẳng mà còn khiến Trung Quốc bị cô lập”, ông Carter lên tiếng mạnh mẽ.

Bộ trưởng Carter cho hay trong nhiều thập niên, những người chỉ trích đã dự đoán về sự rút lui của Mỹ khỏi khu vực nhưng điều này đã không xảy ra. “Điều đó là bởi khu vực này, nơi chiếm gần một nửa dân số của thế giới và gần một nửa nền kinh tế toàn cầu, có vai trò quan trọng nhất đối với an ninh và thịnh vượng của chính nước Mỹ”, ông Carter nêu rõ.

Ông Carter còn nói rằng Mỹ sẽ vẫn là người đảm bảo an ninh chính cho an ninh khu vực trong những thập niên tới và cảnh báo Trung Quốc về các hành động khiêu khích. “Mỹ sẽ tiếp tục phối hợp với các đối tác khu vực để duy trì các nguyên tắc cốt lõi như tự do hàng hải, tự do hàng không và giải quyết tranh chấp một cách hòa bình tuân thủ luật pháp quốc tế”, người đứng đầu Lầu Năm Góc nhấn mạnh. Bộ trưởng Carter cũng ám chỉ rằng dù tổng thống tương lai của Mỹ có là ai thì hai đảng chính tại Mỹ cũng ủng hộ việc tiếp tục duy trì sự kết nối về chính trị, quân sự, kinh tế của Mỹ tại châu Á-Thái Bình Dương.

Trong bài phát biểu tại Đối thoại Shangri-La, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani cũng đã cảnh báo: “Ở Biển Đông, chúng ta đã chứng kiến hoạt động cải tạo đất nhanh và quy mô lớn, xây dựng các tiền đồn và dùng chúng cho mục đích quân sự”, “Không nước nào có thể đứng ngoài cuộc trong vấn đề này”.

Ông Nakatani miêu tả việc Trung Quốc chặn máy bay do thám quân sự của Mỹ gần đây là “đặc biệt nguy hiểm”. Ông đã tái khẳng định sự ủng hộ của Nhật Bản đối với các nỗ lực của Washington nhằm thách thức các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông bằng cách đưa các tàu quân sự tới gần các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép.

Ông Gen Nakatani cũng cho biết Nhật Bản sẽ trợ giúp các quốc gia Đông Nam Á xây dựng năng lực an ninh để đối phó với những điều mà ông gọi là các hành động đơn phương, nguy hiểm và ép buộc ở Biển Đông.

Bộ trưởng Nakatani còn kêu gọi tất cả các quốc gia có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông tuân thủ phán quyết sắp tới của Tòa Trọng tài Thường trực tại La Hay, Hà Lan trong vụ Philippines kiện Trung Quốc về “đường lưỡi bò”. “Mọi phán quyết hay quyết định do các tòa án liên quan đưa ra phải được tất cả các bên tuân thủ đầy đủ theo luật pháp quốc tế liên quan”, ông nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Manohar Parrikar cho biết tại diễn đàn rằng “tình hình ở Biển Đông tiếp tục trở thành mối quan ngại”. “Tất cả các quốc gia trong khu vực cần hiểu rằng sự thịnh vượng chung và tốc độ phát triển mạnh mẽ mà khu vực có được trong các thập niên qua sẽ bị nguy hiểm bởi các hành xử và các hành động khiêu khích của bất kỳ ai trong số chúng ta”.

Cũng tại Đối thoại Shangri-La lần này, Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia Hishammuddin Hussein nêu rõ “sự không rõ ràng về đường hướng tương lai của Trung Quốc là mối lo ngại chính về nguy cơ cạnh tranh quân sự hiện thời và trong tương lai”. Ngoài ra, phát biểu với báo giới bên lề Đối thoại Shangri-La, Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia ngày 4/6 nhấn mạnh cần sự đoàn kết, thống nhất giữa các nước thành viên ASEAN trong vấn đề Biển Đông; trước hết các nước thành viên ASEAN có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông cần giải quyết các tranh chấp, bất đồng trong khối. Ông cũng nhấn mạnh điều đặc biệt quan trọng đối với các nước nhỏ như các quốc gia thành viên ASEAN là phải đảm bảo được sự đoàn kết, để không bị các cường quốc gạt ra ngoài cuộc chơi.

Trong khi đó, phát biểu tại Diễn đàn trên, Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean-Yves Le Drian đã giải thích tại sao tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông cũng là mối quan ngại với châu Âu và thế giới. Theo ông Le Drian, nếu luật biển không được tôn trọng tại khu vực vày thì luật biển cũng có thể bị thách thức tại Địa Trung Hải hay Bắc Cực. Vì vậy, Pháp sẽ hối thúc các hải quân châu Âu đảm bảo sự hiện diện “thường xuyên và rõ ràng” ở Biển Đông.

“Nếu chúng tôi muốn kiểm soát nguy cơ xung đột, chúng tôi phải bảo vệ lợi ích này, bảo vệ chính mình”, Bộ trưởng Le Drian nhấn mạnh. Hải quân Pháp đã được triển khai ở Biển Đông 3 lần trong năm nay.

Bộ trưởng Quốc phòng Canada Harjit Singh Sajjan đã cam kết căng tường sự kết nối của Canada tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương. “Chúng tôi cam kết tăng cường sự kết nối so với trước đây trong bối cảnh chúng tôi điều chuyển sang một đường hướng năng động hơn và ủng hộ trật tự quốc tế dựa trên luật pháp”.

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), một liên minh an ninh bao gồm các quốc gia ở châu Âu và Bắc Mỹ, cũng đưa ra kêu gọi tương tự. Chủ tịch Ủy ban quân sự NATO, Tướng Petr Pavel, cho hay NATO ủng hộ các quốc gia trong khu vực muốn cải thiện năng lực quốc phòng hoặc chia sẻ thông tin tình báo và các kinh nghiệm tốt nhất về an ninh biển.

Thứ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh cũng đã nêu ra những quan ngại về tình hình Biển Đông. Theo ông, tình hình ngày càng xấu đi, nếu không được giải quyết kịp thời, có thể biến thành một cuộc chạy đua vũ trang và cạnh canh chiến lược của các cường quốc, với các hậu quả thảm khốc và không lường trước được. Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh cho biết thêm Việt Nam không đứng về nước này để chống lại nước khác nhưng ủng hộ sự minh bạch và “tôn trọng các lợi ích chung”.

Trước sức ép của Mỹ và các nước trong khu vực yêu cầu Trung Quốc ngừng các hoạt động gây căng thẳng ở Biển Đông, Đô đốc Tôn Kiến Quốc, Phó tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc, vẫn lớn tiếng tuyên bố “không sợ rắc rối”.

Phát biểu tại ngày họp cuối cùng của Diễn đàn an ninh Shangri-La 2016, ông Tôn Kiến Quốc rõ ràng đề cập đến Mỹ khi lớn tiếng nói rằng, các hoạt động tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông cho thấy sự phô trương sức mạnh quân sự và rằng Trung Quốc đang bị “cưỡng ép phải chấp nhận và tôn trọng” phán quyết của tòa án trọng tài quốc tế về vụ kiện “đường lưỡi bò”.

Ông Tôn nói: “Chúng tôi không gây rắc rối, nhưng cũng không sợ rắc rối. Trước kia chúng tôi không bị cô lập, bây giờ và trong tương lai cũng vậy. Thực sự tôi lo ngại một số người, một số quốc gia vẫn nhìn nhận Trung Quốc với thái độ và định kiến Chiến tranh lạnh”. Ông này cho rằng, vấn đề Biển Đông đang trở nên quá nóng do sự "khiêu khích của một số nước nhất định vì lợi ích của riêng họ".

Đối thoại Shangri-La 2016 diễn ra ngay trước thời điểm Tòa Trọng tài thường trực của Liên Hợp Quốc sắp đưa ra phán quyết về vụ án Philippines kiện “đường lưỡi bò” của Trung Quốc mà theo dự đoán phán quyết sẽ gây bất lợi lớn cho Trung Quốc trong việc thực hiện tham vọng độc chiếm Biển Đông . Việc Trung Quốc bị các nước chỉ trích kịch liệt tại Diễn đàn lần này sẽ phần nào củng cố thêm cơ sở vững chắc để Tòa Trọng tài thường trực đưa ra phán quyết như dư luận quốc tế dự đoán và mong đợi.