Philippines cáo buộc Trung Quốc xây dựng cấu trúc ở Scarborough

Trong phiên điều trần về ngân sách quốc phòng tại Quốc hội Philippines hôm 3/9, Bộ trưởng Quốc phòng nước này, ông Voltaire Gazmin cho hay Trung Quốc dường như đang chuẩn bị xây dựng một cấu trúc nào đó tại Bãi cạn Scarborough. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Philippines Peter Galvez hôm 4/9 cho biết qua hình ảnh chụp từ trên cao, họ đã phát hiện khoảng 75 cột bê tông do Trung Quốc dựng lên, nằm rải rác trên một khu vực rộng khoảng 2 hecta ở phía bắc Bãi cạn Scarborough. Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario hôm 4/9 cho biết, chính phủ nước này sẽ gửi công hàm ngoại giao phản đối việc Trung Quốc xây dựng ở bãi cạn Scarborough. Trả lời phỏng vấn hãng Reuters tại Manila, ông Rosario cho biết: “Chúng tôi cho rằng Trung Quốc đang tìm cách đi trước COC. Bắc Kinh có một chương trình hành động mà họ đang cố gắng hoàn thành trước khi ngồi xuống đàm phán về COC. Nếu Philippines là mục tiêu của Trung Quốc hôm nay thì một quốc gia khác có thể sẽ trở thành mục tiêu ngày mai. Vì vậy điều này cần được xem xét như một vấn đề của khu vực.” Ngày 5/9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines ông Raul Hernandez cho biết Đại sứ nước này tại Trung Quốc Erlinda Basilio đã được chỉ thị trở về Manila. Bà Basilio sẽ tham vấn cho các quan chức Chính phủ Philippines về cách đối phó với những hành động của Trung Quốc ở Bãi cạn Scarborough.

Trước việc Philippines cáo buộc Trung Quốc thả các khối bê tông ngoài Bãi cạn Scarborough, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi hôm 4/9 tuyên bố: “Những gì Philippines nói không đúng sự thật. Bãi Scarborough là lãnh thổ cố hữu của Trung Quốc. Căn cứ tình hình hiện nay, tàu chính phủ Trung Quốc vẫn duy trì hoạt động tuần tra thường xuyên ở khu vực này . Đó là quyền và lợi ích hợp pháp của Trung Quốc.” Ông Hồng cũng tuyên bố: “Nếu Philippines thực sự chú ý và quan tâm tới COC ở Biển Đông thì nên nghiêm túc tuân thủ DOC và tạo như điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán về COC và không gây ra các sự cố”.
Bình luận về sự kiện này, Giáo sư Carlyle A. Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Australia cho rằng, đây rõ ràng là một hành động vi phạm nghiêm trọng tinh thần và nội dung của Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông năm 2002. Trung Quốc đang đi một nước cờ chính trị khá cao tay. Hoạt động xây dựng của Trung Quốc diễn ra trước thềm Hội nghị Quan chức Cấp cao Trung Quốc – ASEAN lần thứ 6 và Hội nghị Nhóm Công tác Chung về Thực thi DOC lần thứ 9 tại Suzhou, tỉnh Jiangsu, dự kiến vào ngày 14-15/9. Có lẽ Trung Quốc chọn thời điểm cho quá trình xây dựng của mình ngay trước thời điểm tổ chức các hội nghị trên. Nếu Philippines phản đối quá gay gắt, Trung Quốc có thể hủy bỏ các cuộc đàm phán và nói rằng Manila đã vi phạm tinh thần của DOC. Hoặc Philippines sẽ không dám phản đối quá gay gắt bởi họ lo ngại rằng việc này sẽ gây ảnh hưởng tới các nước ASEAN, các quốc gia đang đặt rất nhiều kỳ vọng vào các vòng hội nghị sắp tới. Cho dù cuộc chơi này có diễn ra thế nào đi chăng nữa thì Trung Quốc vẫn sẽ được hưởng lợi do họ đang từng bước khẳng định quyền kiểm soát với Bãi cạn Scarborough.