Giới học giả ở Bỉ, Argentina chỉ trích yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông

Ngày 20/5, tại Bỉ, Viện Quan hệ quốc tế Hoàng gia Egmont phối hợp với Đại sứ quán Philippines tại Bỉ tổ chức hội thảo "Biển Đông - Triển vọng nhìn từ luật pháp và lịch sử".

Trình bày tại Hội thảo, ông Antonio Carpio, chuyên gia Luật thuộc Tòa án Tối cao Philippines đã phân tích về những tranh chấp hiện nay trên Biển Đông dựa trên 3 loại tài liệu: những tài liệu lịch sử và bản đồ cổ; những tài liệu chính thức và tuyên bố của các chính phủ liên quan; và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS) cũng như việc thực thi. Tất cả những chứng cứ này cho thấy những yêu sách của Trung Quốc về chủ quyền trên Biển Đông không có bất kỳ cơ sở pháp lý nào.

Theo những tài liệu mà ông Carpio viện dẫn thì những yêu sách của Trung Quốc về chủ quyền trên Biển Đông không có bất kỳ cơ sở pháp lý nào, trong đó yêu sách về "đường 9 đoạn" là không có căn cứ, được vẽ tùy tiện và không có tọa độ xác định chính xác.

Liên quan đến việc mới đây Trung Quốc ra lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông, ông Erik Franckx, giáo sư Đại học Tự do Brussels (Bỉ), thành viên Tòa trọng tài thường trực cho rằng Trung Quốc nêu lý do cấm đánh bắt cá trên Biển Đông để bảo vệ nguồn lợi thiên nhiên ở đây. Tuy nhiên, đây là vùng biển tranh chấp và các quốc gia ven biển đều có quyền khai thác hải sản tại nơi này và như vậy, lý do mà Trung Quốc đưa ra không thỏa đáng, càng làm gia tăng căng thẳng trong khu vực và không có tác dụng bảo vệ nguồn lợi thiên nhiên.

Trong khi đó, cùng ngày, tại trường Đại học mở liên Mỹ (UAI) ở thủ đô Buenos Aires (Argentina), một cuộc hội thảo quốc tế về Biển Đông khác cũng đã được tổ chức với sự tham dự của đại sứ các nước Việt Nam, Philippines và Indonesia tại Argentina cùng hơn 100 giáo sư, học giả và sinh viên quan hệ quốc tế.

Với chủ để "Quản lý không gian hàng hải của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), ý tưởng cho Argentina", Hội thảo nhằm mục đích chia sẻ quan điểm và kinh nghiệm của các quốc gia trong vấn đề gìn giữ chủ quyền biển, đảo.

Phát biểu khai mạc, giáo sư Maria Susana Duran Saenz, Trưởng Khoa Quan hệ Quốc tế của UAI, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu về những căng thẳng trong tranh chấp chủ quyền biển, đảo trên thế giới, đặc biệt sự liên quan của các nước lớn trong vấn đề này, qua đó sẽ rút ra những bài học hữu ích cho thành viên Liên minh các quốc gia Nam Mỹ (UNASUR), đặc biệt là Argentina.

Giáo sư Juan Manuel Pippia, chuyên gia về địa chính trị châu Á-Thái Bình Dương, cho rằng Đông Nam Á là một khu vực có vấn đề tương tự như Nam Mỹ, đặc biệt là liên quan đến hoạt động hàng hải cũng như kinh tế. Ông cũng đề cập tới tình hình chung của khối ASEAN, lịch sử tranh chấp trên Biển Đông, sự phát triển của Trung Quốc trong những năm gần đây, nhu cầu về năng lượng của quốc gia này cũng như tiềm năng dầu khí tại khu vực.

Giáo sư Ezequiel Ramoneda, chuyên gia phương Đông học Đại học Salvador (USAL) của Argentina, đã đề cập tới nhiều khía cạnh trong tranh chấp lãnh hải ở Biển Đông, trong đó có các khái niệm liên quan tới “đường chín đoạn” của Trung Quốc và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).

Ông Ramoneda, đồng thời là điều phối viên của Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á tại Học viện Quan hệ Quốc tế của Đại học Quốc gia La Plata, cũng nhấn mạnh quan điểm của các quốc gia ASEAN về vấn đề Biển Đông, tầm quan trọng của việc thực thi Tuyên bố của các bên về ứng xử trên Biển Đông (DOC).

Tại Hội thảo trên, các đại sứ Việt Nam, Philippines và Indonesia cũng đều khẳng định, việc duy trì hòa bình, ổn định tại Biển Đông là mối quan tâm chính đáng của nhiều nước và nhấn mạnh, các bên liên quan cần triển khai đầy đủ Tuyên bố của các bên ở Biển Đông (DOC) cũng như cần sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC). ASEAN cần có trách nhiệm và chủ động ngăn chặn sự leo thang của các tranh chấp trên Biển Đông.

Đại sứ Việt Nam Nguyễn Đình Thao nêu rõ Việt Nam có đầy đủ chứng cứ lịch sử và cơ sở pháp lý khẳng định chủ quyền của mình đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, đồng thời nêu rõ chủ trương của Việt Nam giải quyết tranh chấp tại Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Về phần mình, Đại sứ Philippines María Amelita Aquino cũng phê phán tuyên bố vô căn cứ về “đường chín đoạn” của Bắc Kinh cũng như tham vọng chiếm Biển Đông của nước này. Bà Aquino đã giới thiệu vụ Philippines kiện Bắc Kinh vi phạm UNCLOS tại Tòa trọng tài thường trực của Liên Hợp Quốc khi chiếm bãi cạn Scarbourough, đồng thời cản trở Philippines thực thi quyền lợi hợp pháp tại vùng đặc quyền kinh tế của nước này.

Bà Aquino đưa ra các bằng chứng lịch sử như bản đồ cổ của Trung Quốc cũng như Philippines ghi rõ điểm cực Nam của lãnh thổ Trung Quốc dưới thời phong kiến chỉ đến đảo Hải Nam.

Đại sứ Indonesia Jonny Sinaga cho rằng các nước ASEAN cần ưu tiên cho việc xác định COC, công cụ hữu hiệu để phòng ngừa các tranh chấp về quyền tài phán phát triển thành những căng thẳng nghiêm trọng hay các cuộc xung đột mở trên Biển Đông.

Cũng trong ngày 20/5, mạng tin châu Âu Euro Presse Image đăng tải bài viết của ông Vassily Kashin, chuyên gia quân sự thuộc Viện phân tích chiến lược và công nghệ Moscow (Nga) về hội thảo Biển Đông diễn ra trước đó vào ngày 18/5 ở thủ đô Paris, Pháp. Bài viết tập trung nêu lên những diễn biến mới đây trên Biển Đông, đặc biệt là việc Trung Quốc đơn phương tuyên bố Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên vùng biển tranh chấp với Nhật Bản, cũng như việc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam.

Điều này khiến căng thẳng ở Biển Đông leo thang và các quốc gia trong khu vực tăng cường khả năng quân sự để đối phó với yêu sách của Trung Quốc ở vùng biển này.

Học giả Vassily Kashin nhận định: “những căng thẳng trên Biển Đông là vấn đề mang tính toàn cầu phức tạp nhất có thể biến thành quả bom và kéo theo nhiều xung đột”.

Cho đến nay, Trung Quốc liên tục phải hứng chịu sức ép từ dư luận quốc tế đối với những hành động leo thang gây căng thẳng của nước này trên Biển Đông. Nhiều cuộc hội thảo về Biển Đông đã được tổ chức trên thế giới với sự tham dự của đông đảo các học giả quốc tế .