Thứ Bảy, 4 tháng 1, 2020

Xu hướng theo chủ nghĩa xét lại ở Biển Đông (phần 1)

Gần đây, trước bối cảnh trên bàn hội nghị, Trung Quốc và các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) nỗ lực đàm phán hướng tới việc cho ra đời Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), nhưng trên thực địa lại diễn ra những cuộc “rượt đuổi” lẫn nhau giữa tàu thuyền của Trung Quốc với tàu thuyền của các nước trong khu vực như Việt Nam, Malaysia,… báo chí trong khu vực Đông Nam Á đã có một số bài viết đưa ra đánh giá tổng quát về tình hình khu vực Biển Đông là: Vai trò và vị thế của Mỹ ở khu vực đang sa sút; trật tự dựa trên nguyên tắc đã được luật pháp quốc tế thừa nhận đang suy yếu do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ nghĩa xét lại và thái độ quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh là nguyên nhân chính. Cách thức này đang diễn ra ở Biển Đông có thể coi là một tiền lệ nguy hiểm cho các điểm nóng quân sự khác trên khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Đánh giá trên khiến giới nghiên cứu khu vực và nhiều người quan tâm buộc phải đặt ra câu hỏi là chủ nghĩa xét lại ở Biển Đông từ đâu mà ra và khu vực này nên làm gì để ứng phó với bất ổn ngày càng tăng do thứ chủ nghĩa này mang lại?

Chủ nghĩa xét lại vốn dĩ đã có từ lâu và đã từng hoành hành ở nhiều quốc gia, nhất là trong thời kỳ Chiến tranh lạnh. Nó gây ra không ít đau khổ, thiệt hại mà xét cho cùng là đổ lên đầu người dân ở những nước có giới tinh hoa chính trị dung dưỡng nó. Những tưởng nó đã bị người ta quẳng vào sọt rác lịch sử rồi. Thế mà, cớ sao sang đến những năm đầu của thế kỷ XXI mà thứ chủ nghĩa này lại hiện diện ở Biển Đông mới lạ. Lý giải cho vấn đề này, báo chí khu vực cho rằng có hai lý do: Một là, trong những năm qua, trên khắp Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương, sự phụ thuộc ngày càng tăng về kinh tế đã cho phép quốc gia đang nổi lên trong khu vực là Trung Quốc bắt đầu xét lại bản chất của các mối quan hệ quốc tế và trật tự dựa trên nguyên tắc lấy sự tuân thủ luật pháp dựa trên hiệp ước quốc tế làm nền tảng. Đây xem như là lý do chủ quan. Hai là, việc Mỹ “phớt lờ” khu vực này do bị chi phối bởi cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu, sau đó là cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008 đã tạo điều kiện cho sự dịch chuyển nhanh chóng cán cân quyền lực chính trị và sức mạnh quân sự của các nước khác tại khu vực này, nhất là Trung Quốc. Rõ ràng đây là lý do khách quan.

Cần phải nói thêm một chút về lý do chủ quan và khách quan trên. Về chủ quan, Trung Quốc là một nước theo con đường xã hội chủ nghĩa, xét về mặt lý thuyết, đó phải là quốc gia có xã hội dân chủ, công bằng, văn minh; có quan hệ đối ngoại bình đẳng với các nước; sự phát triển của Trung Quốc cũng là sự phát triển của các nước khác, chứ không phải vì lợi ích riêng của Trung Quốc. Nói như người Trung Quốc thường tuyên truyền là “Trung Quốc đi trên con đường hợp tác để cùng thắng”. Đáng tiếc, những điều tốt đẹp trên được thể hiện ở đâu đó, chứ nhìn vào những gì thể hiện qua các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông thì không ai thấy, nghĩa là bản chất đích thực về một chế độ xã hội chủ nghĩa trong quan hệ quốc tế mà nước này thường tuyên bố là “hữu hảo, cùng thắng” đã không còn đúng nguyên nghĩa của nó. Còn về lý do khách quan, chiến lược “tái cân bằng” sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ dưới thời cựu Tổng thống B.Obama đã bị “bắt bài” và trở nên vô dụng do Mỹ không kiên quyết trong việc kiềm chế Trung Quốc, mà ngược lại đã thi hành chính sách chủ nghĩa hòa bình với Bắc Kinh. Kết quả là, các chính sách theo chủ nghĩa xét lại trái với luật pháp quốc tế, sự hăm dọa đối với các nước khác trong khu vực của Trung Quốc ngày càng nổi lên.Trong khi đó, niềm tin của một số nước trong khu vực vào sức mạnh và chiếc ô an ninh của Mỹ ngày càng giảm sút, trật tự dựa trên nguyên tắc luật pháp quốc tế dần bị xói mòn, một môi trường hỗn loạn và quân phiệt hơn đang lấp vào chỗ trống ở khu vực.

Từ đó, không khó để giới nghiên cứu nhận ra hai biểu hiện nổi bật theo xu hướng của chủ nghĩa xét lại mà Trung Quốc đã thực thi ở Biển Đông:

Thứ nhất, dựa vào tốc độ phát triển kinh tế và tiềm lực quốc phòng, quân sự liên tục gia tăng, Bắc Kinh ngày càng thể hiện thái độ tự tin, quyết đoán hơn trên cả bình diện khu vực lẫn quốc tế.Thực tế cho thấy, trật tự khu vực bị “lung lay” có lẽ bắt đầu bằng cuộc chiến chống khủng bố của Mỹ, những cạnh tranh lẫn nhau ở châu Á giữa Trung Quốc và Mỹ ngày càng trở nên quyết liệt hơn kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008. Chiến lược “Giấu mình chờ thời” với chính sách “gây cảm tình” ban đầu của Bắc Kinh với các nước kể từ đó đã được thay thế bằng chiến lược “Xuất đầu lộ diện” đi cùng những hành động mang tính hăm dọa nhiều hơn và vấn đề gây chia rẽ lớn nhất giữa Mỹ, Trung trong khu vực Đông Á chính là những tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông.

Bất chấp mọi nỗ lực của ASEAN, Trung Quốc đã vi phạm đáng kể các chuẩn mực theo Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sau đó nước này cũng liên tục vi phạm một cách trắng trợn Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982) thông qua những hoạt động như bồi đắp, xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo trên quy mô lớn ở Biển Đông.

Trong phạm vi khu vực, việc Trung Quốc chiếm đoạt bãi cạn Scarborough từ tay Philippines vào năm 2012 là một sự kiện “mang tính bước ngoặt”. Mọi nỗ lực của Chính quyền Tổng thống B.Obama trong việc dàn xếp để Bắc Kinh và Manila cùng rút khỏi bãi cạn này đã thất bại. Tuy nhiên, điểm “chốt hạ” quan trọng là việc trong vòng trên dưới 3 năm, Bắc Kinh đã nhanh chóng xây dựng các đảo nhân tạo có diện tích gần 1.300 ha từ đầu năm 2013 đến năm 2016, giúp cho Trung Quốc dễ dàng triển khai các tiền đồn quân sự cách xa bờ hàng trăm hải lý để kiểm soát “nhất cử, nhất động” trên Biển Đông. Việc làm trên đã được một bài báo của Philippines ngày 31/07/2013 lần đầu tiên “báo động sớm” về khả năng Trung Quốc bồi lấp các bãi cạn, đảo chìm ở Trường Sa, nhưng phải đến tháng 02/2015, hình ảnh toàn diện về các đảo nhân tạo mới được công khai. Vào thời điểm đó, Mỹ và các đồng minh của họ, dù vô tình hay hữu ý, đã phớt lờ áp lực quốc tế yêu cầu họ phải ngăn chặn hành động xây dựng đảo - chẳng hạn như phong tỏa bằng hải quân, khi vấn đề xây dựng đảo vào thời điểm đó là sự đã rồi.

Thứ hai, lợi dụng sự “co thủ” trong các hoạt động kiềm chế của các nước, Trung Quốc đã thực thi có hệ thống nhiều biện pháp trái với luật pháp quốc tế để thực hiện tham vọng về chủ quyền ở Biển Đông. Chính phủ Trung Quốc và truyền thông nhà nước này thường xuyên tuyên truyền rằng, Bắc Kinh là “nạn nhân” của các chính sách kiềm chế phi lý của Mỹ và đồng minh. Họ đưa ra một số dẫn chứng như việc đồn trú của lực lượng lính thủy đánh bộ Mỹ ở Darwin/Australia, các hoạt động tự do hàng hải (FONOP) của Mỹ ở Biển Đông... để “la làng” về sự “bắt nạt” của Mỹ. Tuy nhiên, hầu như không có sự kiềm chế hiệu quả nào đối với các hành vi bất hợp pháp của Bắc Kinh ở Biển Đông, vì thế họ càng liều lĩnh và trắng trợn hơn trong các hành động này. Có thể điểm lại những vi phạm trắng trợn của Bắc Kinh đối với luật pháp quốc tế và trật tự dựa trên nguyên tắc, thậm chí còn nặng nề hơn so với việc Bắc Kinh vi phạm UNCLOS 1982.Đó là: Năm 1974, đánh chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam; năm 1988, đánh chiếm 6 đảo đá của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa; năm 2012, chiếm đoạt bãi cạn Scaborough của Philippines bằng lực lượng quân sự. Ngoài ra, chưa kể các hành động hỗ trợ tàu Hải Dương 981 xâm phạm Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam năm 2014; đánh cá trộm tại vùng biển Indonesia năm 2016; quấy rối tàu thăm dò dầu khí của Malaysia tại bãi Luconia tháng 5/2019…

Tags: biendao

Tìm kiếm ( 搜索 )

Ngôn ngữ ( 语言 )

Bài đăng phổ biến ( 更多帖子 )

Ca khúc Việt ( 越南歌曲 )

Lưu trữ Blog ( 博客归档 )

Nhãn ( 标签 )

Tổng số lượt xem ( 点击总数 )

Xu hướng theo chủ nghĩa xét lại ở Biển Đông (phần 1)

Comments[ 0 ]

Đăng nhận xét

Hot （焦点）