Chủ Nhật, 5 tháng 1, 2020

Xu hướng theo chủ nghĩa xét lại ở Biển Đông (phần 2)

Câu hỏi đặt ra là, trước các hành vi của Trung Quốc, các nước trong khu vực nên có các hoạt động phản đối hay đầu hàng Bắc Kinh? Hãy xem những diễn biến cụ thể để có câu trả lời về vấn đề này.

Đầu năm 2017, trước những hành động khiêu khích của Trung Quốc ở Biển Đông, Australia và Ấn Độ đã đưa ra lập trường đáp trả cứng rắn. Tại Đối thoại Shangri-La vào tháng 6/2017, Thủ tướng Australia lúc đó là ông Malcolm Turnbull đã tuyên bố rằng, khu vực này phải duy trì “cấu trúc dựa trên nguyên tắc” và “điều này đồng nghĩa với việc hợp tác, chứ không phải là chiến thắng thông qua tham nhũng, can thiệp hoặc hăm dọa”. Còn đối với Ấn Độ, trong suốt cuộc đối đầu với Trung Quốc trong tranh chấp biên giới diễn ra tại Doklam, Ấn Độ ngày càng trở nên cứng rắn hơn với Trung Quốc.

Cuối năm 2017, Ấn Độ, Australia, Nhật Bản và Mỹ đã nhất trí khôi phục Đối thoại an ninh bốn bên (Bộ tứ 2.0) vốn bị sụp đổ vào năm 2008 khi Australia rút khỏi các cuộc tập trận Malabar sau khi Trung Quốc gây áp lực. Cuộc họp đầu tiên giữa các quan chức cấp cao của Bộ tứ 2.0 đã được tổ chức vào tháng 11/2017, nội dung thảo luận bao gồm cả việc duy trì trật tự dựa trên nguyên tắc, an ninh biển và quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Tuy nhiên, do sự thiếu nhất trí về các vấn đề then chốt, nên các nước này đã không đưa ra được một thông cáo chung.

Đáng chú ý là, năm 2018 xuất hiện những dấu hiệu lẫn lộn về mức độ cam kết của Bộ tứ trong việc phản kháng đối với những vi phạm của Bắc Kinh. Tháng 4/2018, Thủ tướng Ấn Độ Modi đã có cuộc gặp thượng đỉnh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trước khi diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh 3 bên giữa các nhà lãnh đạo của Nhật Bản, Hàn Quốc và Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường hai tuần sau đó. Cả hai cuộc gặp này đều được các bên sử dụng ngôn từ nồng ấm một cách đáng ngạc nhiên và truyền thông nhà nước Trung Quốc tuyên bố rằng, cuộc gặp thượng đỉnh 3 bên đã “đưa mối quan hệ lạnh nhạt giữa Trung Quốc và Nhật Bản trở lại đúng lộ trình”.

Sự thiếu vắng vai trò dẫn dắt kinh tế của Washington sau khi họ từ bỏ Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một khu vực thương mại tự do chiếm 40% GDP toàn cầu, đã mở đường cho Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốcđẩy nhanh các cuộc đàm phán về một Hiệp định thương mại tự do (FTA) lớn khác không có Mỹ tham gia - Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Đương nhiên, Trung Quốc sẽ rất thèm muốn vai trò “lãnh đạo” trong Hiệp định này.

Hiện tại, có nhiều tranh cãi về tính thiết thực và tương lai của Bộ tứ 2.0, nhưng xuất phát từ sự thiếu vắng vai trò “cầm trịch” đáng kể của Mỹ và một “cú sốc” quốc tế để gắn kết 4 nước lại với nhau, Bộ tứ sẽ không có tác động rõ ràng đến sự đánh giá, phân tích giữa được và mất, giữa phí tổn và lợi ích của Bắc Kinh. Chẳng hạn, trong thời gian diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh Ấn-Trung, New Delhi một lần nữa đã từ chối yêu cầu của Canberra tham gia trở lại các cuộc tập trận Malabar với tư cách là quan sát viên.Trong khi đó, niềm tin của khu vực vào Mỹ còn bị xói mòn hơn nữa do Chính quyền B.Obama đã giảm bớt 19% ngân sách hỗ trợ an ninh cho khu vực Đông Nam Á (năm 2010-2015) và Tổng thống Donald Trump vào năm 2018 cũng tuyên bố ý định giảm bớt tổng ngân sách thêm 24,4%.

Như vậy, phải chăng trật tự hậu Chiến tranh thế giới thứ hai sẽ sụp đổ? Trung Quốc đã chứng tỏ có năng lực rất lớn trong việc tự làm mới bản thân cả ở trong nước lẫn trên trường quốc tế và những thành tựu trong một vài thập kỷ qua đối với một nước đông dân như vậy là chưa từng có tiền lệ. Vì thế, Bắc Kinh đang ngày càng xét lại những gì ảnh hưởng tới “lợi ích cốt lõi” của mình và có những hành xử thách thức đối với trật tự khu vực trong đó có vai trò lãnh đạo của Mỹ, các chuẩn mực và luật pháp quốc tế. Dựa trên xu hướng hiện tại để xem xét, trật tự châu Á - Thái Bình Dương hậu Chiến tranh thế giới thứ hai có vẻ như là đang bên bờ vực suy tàn trước sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Ngoài việc thiếu vắng vai trò lãnh đạo của Mỹ, sự lưỡng lự lớn hơn của các nước tại chỗ trong việc ứng phó với các mối đe dọa khu vực cũng đang gây bất ổn sâu sắc. Điều này sẽ không thay đổi chừng nào không có một quan điểm hài hòa hơn về những mối đe dọa then chốt mà trật tự dựa trên nguyên tắc mang tính ổn định phải đối mặt. Trong khi đó, một cuộc chiến thương mại tiềm tàng sẽ làm suy yếu trật tự kinh tế tự do và gây bất ổn hơn nữa cho khu vực.

Đối với những đánh giá cho rằng, Biển Đông trên thực tế sắp “mất” về tay Bắc Kinh có thể còn gây tranh cãi, vì đánh giá này dựa trên giả định không có thay đổi đáng kể nào trong cách tiếp cận của các nước trong khu vực về vấn đề này. Tuy nhiên, nếu các nước trong khu vực hợp tác mạnh mẽ với nhau nhằm làm thay đổi những đánh giá, phân tích về được, mất của Bắc Kinh, thì tình hình có thể diễn ra những thay đổi tích cực. Để đạt được mục tiêu này, Biển Đông cần một bộ quy tắc ứng xử có ý nghĩa nhưng năng lực của ASEAN trong việc đàm phán về vấn đề này là điều còn phải xem xét.

Vậy câu hỏi đặt ra tiếp theo là các nước nên làm gì?

Trước hết, một nhóm nhỏ các nước ASEAN có thiện chí có lẽ cần đàm phán về bộ quy tắc hoặc các nước tuyên bố chủ quyền chính thuộc ASEAN thay vào đó có thể đưa ra một bộ quy tắc ứng xử với các nước có liên quan không thuộc ASEAN nhưng có vai trò then chốt và thể hiện nó như một sự đã rồi đối với Bắc Kinh. Còn cần rất nhiều điều nữa, trong đó có các hoạt động FONOP và các cuộc tuần tra của lực lượng bảo vệ bờ biển đa quốc gia. Các cuộc tuần tra của lực lượng bảo vệ bờ biển đa quốc gia có thể kiểm soát và bảo vệ các nguồn lực trong khu vực không có tranh chấp “về mặt pháp lý” thuộc Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của một nước có thiện chí.Những hoạt động này cũng có thể áp dụng trên khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Để đạt được mục đích này, cần phải có các cuộc đối thoại chiến lược giữa những bên ủng hộ trật tự dựa trên nguyên tắc. Dù được dẫn dắt bởi các chính phủ hay bởi các tổ chức tư vấn chiến lược khu vực theo Kênh 1.5 (như là bước đi đầu tiên), thì một cuộc đối thoại như vậy có thể giúp điều phối các hoạt động đa phương và là nền tảng cho việc phát đi tín hiệu mạnh mẽ hơn tới Bắc Kinh. Thậm chí, cuối cùng sẽ cần có một hiệp ước phòng thủ chung để đảm bảo cho các phản ứng tập thể trước những nỗ lực về mặt quân sự nhằm làm thay đổi nguyên trạng ở biển Hoa Đông, biển Bắc Natuna và những nơi khác.

Tiền lệ xảy ra ở Biển Đông và bán đảo Crimea sẽ khuyến khích hơn nữa các nước theo chủ nghĩa xét lại thực hiện thêm những hành động mang tính hăm dọa khi chính sách ngoại giao thất bại. Khu vực này không thể kỳ vọng Mỹ sẽ dốc sức bảo vệ.Nếu các nước tuân thủ nguyên tắc trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương hành động cùng nhau thì điều đó có thể tạo ra động lực lôi kéo Mỹ tái can dự vào khu vực một cách thực chất hơn và có tính xây dựng hơn. Bất cứ thất bại trên mặt trận nào cũng sẽ phát đi tín hiệu tới Bắc Kinh rằng, nước này được hưởng lợi từ các hành động hăm dọa hoặc các hành động quân sự trong tương lai ở các vũ đài khu vực khác.

Tags: biendao

Tìm kiếm ( 搜索 )

Ngôn ngữ ( 语言 )

Bài đăng phổ biến ( 更多帖子 )

Ca khúc Việt ( 越南歌曲 )

Lưu trữ Blog ( 博客归档 )

Nhãn ( 标签 )

Tổng số lượt xem ( 点击总数 )

Xu hướng theo chủ nghĩa xét lại ở Biển Đông (phần 2)

Comments[ 0 ]

Đăng nhận xét

Hot （焦点）