Thứ Ba, 11 tháng 2, 2020

Biển Đông 2019 và viễn cảnh 2020 (phần 2)

Các nước nhỏ trong Biển Đông phải đứng trước sự lựa chọn giữa Mỹ và Trung Quốc trên bàn cờ chiến lược, không muốn có chiến tranh làm ảnh hưởng tới hòa bình, ổn định và phát triển kinh tế. Hầu hết các nước đều mong muốn duy trì quan hệ hữu nghị và làm ăn với Trung Quốc, thị trường lớn nhất của ASEAN song không vì thế mà từ bỏ chủ quyền và các quyền lợi chính đáng của mình mà UNCLOS 1982 đã mang tới. Việc quản lý xung đột thông qua cơ chế ASEAN-Trung Quốc chưa thực sự hiệu quả. Đối phó với các hành động dưới ngưỡng chiến tranh do nước lớn tạo ra đòi hỏi sự khéo léo và tỉnh táo lớn.UNCLOS 1982 được sử dụng như một công cụ hữu hiệu để bảo vệ các lợi ích quốc gia phù hợp với luật quốc tế, bảo đảm an ninh hòa bình và tránh các xung đột có khả năng gây chiến tranh. Tháng 10/2019, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamadtỏ ý sự hiện diện của các tàu chiến ở Biển Đông chỉ mang lại xung đột. Trước tình hình các tàu Trung Quốc khảo sát dầu khí trái phép trong vùng biển của Malaysia, Thủ tướng Mahathir Mohamad tuyên bố không muốn có lập trường đối đầu với Bắc Kinh về vùng Biển Đông, đồng thời thừa nhận rằng Malaysia quá nhỏ bé để đối mặt với sức mạnh và tham vọng của Trung Quốc. Malaysia đã tìm cách dựa vào luật pháp. Nước này đã đệ trình lên Ủy ban Ranh giới thềm lục địa (CLCS) của Liên Hợp Quốc yêu sách mới về thềm lục địa mở rộng ngoài phạm vi 200 hải lý tính từ đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải ở phía Bắc Biển Đông. Động thái này nhằm mở rộng yêu sách thềm lục địa được vẽ trong bản đồ năm 1979 của Cục Bản đồ và Khảo sát Malaysia về cả phía Bắc và phía Nam của Biển Đông, nhằm giành được gần như gấp đôi thềm lục địa so với yêu sách năm 1979. Yêu sách này tạo cơ sở hạn chế các hoạt động của tàu Trung Quốc vào tận bãi cạn Nam Luconia gần bờ biển Malaysia. Nó thể hiện sự ủng hộ phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016, bác bỏ yêu sách đường chín đoạn của Trung Quốc, khuyến khích CLCS xem xét lại đệ trình chung của Việt Nam-Malaysia năm 2009, và thúc đẩy các bên làm rõ các yêu sách của mình trong Biển Đông. Ngay sau bước đi này, Ngoại trưởng Malaysia Saifuddin Abdullah gọi yêu sách đường chín đoạn của Trung Quốc ở Biển Đông là “điều nực cười”. Philipin lựa chọn gác lại kết luận phán quyết có lợi cho mình để làm ăn kinh tế với Trung Quốc nhưng sẵn sàng nhắc lại khi cần thiết. Cơ chế “khai thác chung” Philippin-Trung Quốc là sự pha tạp những tính toán riêng của mỗi nước. Điều 12, khoản 2 Hiến pháp của Philippin quy định tất cả các nguồn tài nguyên dầu khí là thuộc về nhà nước và không được chuyển nhượng; nhà nước có thể cho phép các dự án cùng sản xuất, cùng đầu tư, hoặc thỏa thuận phân chia sản phẩm với công dân, doanh nghiệp hoặc hiệp hội Philippin với điều kiện ít nhất 60% tổng vốn đầu tư thuộc các công dân của mình. Lô SC57 nằm ngoài đường chín đoạn. Lô SC72 thuộc khu vực Bãi Cỏ rong đã được phán quyết 2016 “giải phóng khỏi đường chín đoạn”. Một hợp đồng mua cổ phần cho CNOOC có thể bị bác bỏ. Hai bên còn nhiều việc phải làm với cái vỏ “khai thác chung” nhưng ruột đã biến mầu. Tháng 3/2019, ông Albert del Rosario, cựu ngoại trưởng Philippines và cựu tổng thanh tra Omopaman Conchita Carpio Morales đã gửi đơn kiện Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lên Tòa Hình sự quốc tế (ICC), yêu cầu khởi xướng "cuộc khảo sát sơ bộ" để "đánh giá các hành vi phạm tội của Trung Quốc chống lại người dân Philippin và các quốc gia khác" ở Biển Đông. Mặc dù, các rào cản pháp lý không cho ICC có thẩm quyền nhưng vụ việc này có ý nghĩa chính trị "ghi dấu phản ứng mạnh mẽ của người dân Philippin" và thu hút sự quan tâm quốc tế. Trước việc tàu Hải dương địa chất 8 xâm phạm vùng biển Việt Nam, nước này đã kiên trì đấu tranh ngoại giao, yêu cầu rút tàu và không có hành vi đe dọa an ninh, hòa bình ở khu vực. Trên thực địa, Việt Nam cũng thể hiện sự kiên quyết đeo bám, xua đuổi. Lập trường Việt Nam được khẳng định trong hàng loạt các tuyên bố của Người phát ngôn "Những yêu sách bất hợp pháp, không phù hợp với UNCLOS không thể là cơ sở để khẳng định rằng có tồn tại các vùng biển tranh chấp hay chồng lấn. Các hành vi cản trở hoạt động dầu khí của Việt Nam trên vùng biển của mình là sự vi phạm luật pháp quốc tế, vi phạm UNCLOS". Sự kiên quyết của Việt Nam gợi nhớ đến biến cố dàn khoan Hải dương 981 năm 2014. Việt Nam đã chủ động, tỉnh táo và khéo léo ứng phó để vừa giữ được chủ quyền, vừa tránh được chiến tranh, vừa không làm sứt mẻ tình hữu nghị, hòa bình và ổn định ở Biển Đông. Sách trắng quốc phòng Việt Nam 2019 khẳng định không sử dụng và đe dọa sử dụng vũ lực chống lại nước khác nhưng sẵn sàng thực hiện quyền tự vệ chính đáng. Các công ty dầu khí Nga, Ấn Độ vẫn tiếp tục mở rộng các dự án khai thác dầu khí với Việt Nam. Các nước không liên quan trực tiếp tới tranh chấp cũng coi UNCLOS là công cụ thích hợp để bảo vệ trật tự xây dựng trên luật pháp. Indonesia tăng cường cơ sở hậu cần mở vùng đánh cá tại Natura để tránh sự giải thích về ảnh hưởng đường chín đoạn tới Natura. Campuchia là nước cuối cùng trong ASEAN phê chuẩn UNCLOS ngày 24/12/2019. Đây là cơ sở nhận được giúp đỡ và hợp tác chống nạn đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không quản lý (IUU) trong khu vực.

Căng thẳng ở Biển Đông không được kiểm soát tốt còn làm đầu độc cả những lĩnh vực xã hội khác. Vụ phim hoạt hình “Người tuyết bé nhỏ” của Đài truyền hình Trung Quốc đã bị cả Việt Nam, Philippin và Malaysia không công chiếu do lồng hình ảnh đường chín đoạn. Có cả một chiến dịch đưa đường chín đoạn vào các tạp chí nghiên cứu khoa học quốc tế thông qua các bài báo khoa học công bố quốc tế của các nhà khoa học Trung Quốc và viết chung với người nước ngoài, Chiến dịch này có trong mọi lĩnh vực, thậm chí ở cả những lĩnh vực không liên quan như sinh học phân tử. Timer Higher Education đã tìm thấy 9 bài báo với chủ đề về tre, bướm, thực vật nhưng vẫn có một bản đồ đường chín đoạn. Springer Nature, Cambridge University Press, Cells và nhiều tạp chí khoa học quốc tế khác đã phải kêu gọi chấm dứt chính sách bất thường này trong công bố quốc tế, bảo đảm tính trung lập đối với các yêu sách lãnh thổ của các bài báo quốc tế. Các hành động như vậy không làm tăng thêm uy tín của mỗi bên tranh chấp.

Biển Đông là đấu trường của các nước lớn, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc trong việc tranh giành ảnh hưởng về duy trì hay thay đổi trật tự hiện hành.Trong năm 2019, Mỹ có 8 chuyến thực hiện tự do hàng hải của tàu chiến (FONOP) ở Biển Đông. Điều này khác xa về quy mô trong khi cả nhiệm kỳ Obama có 5 chuyến. Tàu chiến Mỹ lần đầu tiên còn đi vào vùng biển Hoàng Sa. BTQP Mỹ trong chuyến thăm châu Á cuối năm 2019 khẳng định năm 2019 là năm Mỹ thực hiện FONOP thường xuyên nhất ở Biển Đông trong vòng 25 năm qua.Các nước đồng minh Anh, Pháp, Australia đều cử tầu chiến tham gia các hoạt động FONOP trong Biển Đông. Tư lệnh hải quân Pháp phát biểu chúng ta đến Biển Đông vì luật biển ở đó bị xâm hại. Chính sách Ấn Độ dương - Thái Bình dương tạo tứ giác kim cương với phương châm kiềm chế Trung Quốc bằng các biện pháp mạnh. Mỹ có ưu thế về vũ khí và sức mạnh kinh tế, Trung Quốc có ưu thế về gần, sân sau và thế trận giăng trước. Mỹ hiện chưa có biện pháp hữu hiệu để đối phó với chiến thuật “vùng xám” sử dụng lực lượng chấp pháp cảnh sát biển và dân quân biển của Trung Quốc. Các hoạt động FONOP chưa đủ sức để khẳng định hay làm các bên tôn trọng giá trị của phán quyết. Mỹ đẩy mạnh hợp tác, giúp đỡ các lực lượng thực thi pháp luật trên biển, cảnh sát biển của các nước nhằm khắc phục chỗ yếu. Thỏa thuận giai đoạn một về chiến tranh thương mại Mỹ-Trung sẽ được hoan ngênh nhưng nó cũng tạo hoài nghi về một thỏa thuận mặc cả trên vấn đề Biển Đông trong tương lai.

Tags: biendao

Tìm kiếm ( 搜索 )

Ngôn ngữ ( 语言 )

Bài đăng phổ biến ( 更多帖子 )

Ca khúc Việt ( 越南歌曲 )

Lưu trữ Blog ( 博客归档 )

Nhãn ( 标签 )

Tổng số lượt xem ( 点击总数 )

Biển Đông 2019 và viễn cảnh 2020 (phần 2)

Comments[ 0 ]

Đăng nhận xét

Hot （焦点）