Chủ Nhật, 24 tháng 11, 2013

Những con đập Mê Công: Phép thử mối quan hệ giữa Lào và các nước Hạ lưu Mê Công

Với mục tiêu ngày một gia tăng lượng điện của các nhà máy thủy điện xuất khẩu, Lào đang tiếp tục nâng cao sản lượng điện của các nhà máy thủy điện đồng thời mời gọi các nhà đầu tư đến với các dự án thủy điện mở rộng hoặc xây mới. Theo thống kê, đến nay có 14 nhà máy thủy điện cỡ lớn với công suất khoảng 3.199 MW đã đi vào hoạt động, 8 nhà máy đang trong quá trình xây dựng lắp đặt và 20 nhà máy đang trong quá trình hoàn tất các công tác chuẩn bị khởi công xây dựng.

Lào dự tính sẽ dành từ 75% đến 80% tổng sản lượng điện quốc gia để xuất khẩu sang các nước láng giềng và trong khu vực. Các dự án thủy điện của Lào, nhất là các dự án lớn, ngoài ý nghĩa về tầm vóc còn cho thấy các dự án này đã và đang nhận được sự quan tâm nhiều hơn của các thể chế tài chính quốc tế. Thủy điện Nặm Thơm là một ví dụ, đây là nhà máy thủy điện có công suất lớn nhất ở Lào hiện nay (1.086 MW, hoàn thành năm 2010) và cũng là dự án đánh dấu sự quan tâm trở lại của các thể chế tài chính quốc tế trong việc cung cấp vốn cho các dự án thủy điện cỡ lớn ở Lào. Điều này tạo điều kiện cho Lào hướng đến việc hoàn thành thủy điện Xayaburi với công suất 1.260 MW trong thời gian tới. Với lợi thế về địa chất, địa hình, nguồn nước để phát triển thủy điện và trên thực tế, thủy điện là một trong những lĩnh vực đem lại nguồn thu chủ yếu cho nền kinh tế, góp phần quan trọng cho sự tăng trưởng liên tục của kinh tế Lào trong những năm qua do đó Đảng và Chính phủ Lào đã và đang tiếp tục ưu tiên cho phát triển thủy điện của quốc gia mình.

Tuy nhiên đây là lĩnh vực đòi hỏi nguồn vốn lớn, công nghệ kỹ thuật và nguồn nhân lực tay nghề cao vì vậy với điều kiện và khả năng của Lào như hiện nay việc phát triển thủy điện chủ yếu phụ thuộc vào đối tác nước ngoài. Mặt khác, phát triển thủy điện ồ ạt tại Lào còn được cảnh báo tiềm ẩn vô vàn tác động và ảnh hưởng tiêu cực tới các nước hạ lưu, đặc biệt là những ảnh hưởng về dòng chảy, phù sa, dinh dưỡng, sản lượng thủy sản và sinh kế của người dân ven sông. Có nhiều chứng minh rằng nếu Lào xây các đập trên sông Mê Công, lượng chảy hàng năm vốn đem lại phù sa màu mỡ cho châu thổ miền Nam rộng lớn của Việt Nam và Biển Hồ của Campuchia (Tonle Sap-hồ nước ngọt lớn nhất Đông Nam Á) sẽ giảm đáng kể và thậm chí tắc nghẽn, đồng thời ngư nghiệp khu vực cũng sẽ bị tàn phá nặng nề. Tại Thái Lan, truyền thông đặt câu hỏi liệu lợi ích từ nguồn điện rẻ của các dự án tại Lào có đáng so với thiệt hại được dự báo trước cho cộng đồng ngư dân ven sông ở khu vực Đông Bắc vốn đã đói nghèo của nước này. Bất chấp những cảnh báo đó, Lào vẫn tiếp tục triển khai xây dựng một số đập như Xayaburi, Beng Pak. Mới đây nhất, vào ngày 4/10/2013, Lào đã gửi thông báo lên Ủy hội Sông Mê Công về việc xây dựng đập thủy điện Don Sahong. Mặc dù đã có những nỗ lực trong việc ngăn chặn, phản đối xây dựng các con đập, song với những diễn biến dồn dập như trên và nguy cơ, tác hại về môi sinh cũng như kinh tế của những con đập hạ lưu gần như là hiển hiện thì Ủy Hội Sông Mekong – Tổ chức liên chính phủ của bốn nước Lào, Việt Nam, Campuchia, Thái Lan nhằm thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia thành viên trong việc sử dụng, phát triển và bảo vệ tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan một cách bền vững vì lợi ích chung của các quốc gia thành viên và phúc lợi của người dân trong lưu vực vẫn không có giải pháp triệt để nào khác. Việc Lào tiến hành xây dựng các đập thủy điện mà không có sự đồng thuận là vi phạm nguyên tắc hoạt động của Ủy hội Sông Mê Công, đi ngược lại mục tiêu tốt đẹp của tổ chức.

Gánh trên mình những con đập thủy điện không chỉ nhằm phục vụ những nhu cầu về kinh tế mà còn thể hiện mục đích khác, sông Mê Công đang dần suy kiệt. Hình ảnh một dòng Mê Công đầy ấp phù sa, tự do lưu chuyển qua những vùng quê trù phú ven sông liệu sẽ còn tồn tại được bao lâu? Nguồn nước là tài nguyên thiên nhiên quý báu nhất mà các dân tộc chung một dòng sông đời đời cùng chia sẻ vậy mà sông Mê Công đã và đang nuôi sống hàng chục triệu cư dân ở các nước hạ nguồn đang từ từ bị giết chết. Trách nhiệm này thuộc về ai? Không phải trước hết là chính những nước tiểu vùng Mê Công, những quốc gia được hưởng lợi trực tiếp hay sao? Dẫu biết rằng mỗi quốc gia đều có một chiến lược phát triển kinh tế xã hội riêng, song hãy nhìn người dân Thái Lan phải trải qua kinh nghiệm đắng cay về con đập Pak Moon 15 năm trước đây thì thấy Pak Moon là một con “đập-dòng-chảy / run-of-river” trên sông Moon, phụ lưu sông Mekong, cao 17m, hoàn tất tháng 11/1994 với công suất 136 MW là con đập đầu tiên có thang cá / fish ladder, nhưng cá đã chẳng có trí thông minh như người đề biết “leo thang” về nguồn. Đập Pak Moon rõ ràng là một thất bại toàn diện về điện năng với thêm bao nhiêu tác hại cho nguồn cá và môi sinh đến mức cư dân Thái đòi hỏi phá con đập. Nếu Lào vì những lợi ích trước mắt mà quên đi những hiểm họa lâu dài về môi sinh Lào sẽ đánh mất nhiều cơ hội khác mà trước hết là cơ hội được sống trong một môi trường bền vững của chính người dân Lào./.

Tags: biendao

Tìm kiếm ( 搜索 )

Ngôn ngữ ( 语言 )

Bài đăng phổ biến ( 更多帖子 )

Ca khúc Việt ( 越南歌曲 )

Lưu trữ Blog ( 博客归档 )

Nhãn ( 标签 )

Tổng số lượt xem ( 点击总数 )

Những con đập Mê Công: Phép thử mối quan hệ giữa Lào và các nước Hạ lưu Mê Công

Comments[ 0 ]

Đăng nhận xét

Hot （焦点）