Thứ Tư, 16 tháng 1, 2019
Vì sao ASEAN còn hờ hững với Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương?
(GDVN) - Ngay cả khi COC được ký kết thì giới chuyên gia cũng vẫn rất nghi ngờ về khả năng của ASEAN làm đảo ngược các thành quả phi pháp mà Trung Quốc có được.
Khu vực Đông Nam Á và các nước thành viên ASEAN có thể sẽ tích lũy được một số lợi ích từ sự ganh đua đang gia tăng giữa hai cường quốc lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc.
Tuy nhiên, vai trò trung tâm và các lợi ích cốt lõi của ASEAN cũng sẽ bị thách thức nếu sự ganh đua này ngày một leo thang.
Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và cởi mở (FOIP) đem lại lợi ích gì cho ASEAN?
Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương bắt đầu được chú ý đặc biệt khi Tổng thống Mỹ, Donald Trump mở đầu bài phát biểu của mình tại Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tại Đà Nẵng vào tháng 11/2017 bằng việc bày tỏ sự vinh hạnh được “hiện diện tại Việt Nam – trái tim của khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”.
Chính quyền Trump đã phát triển FOIP từ một khái niệm mơ hồ thành một cách tiếp cận chiến lược đối với khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nhằm cạnh tranh với Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) do Trung Quốc khởi xướng.
Trong các chiến lược an ninh quốc gia và chiến lược quốc phòng công bố vào cuối năm 2017 và đầu năm 2018, chính quyền Trump khẳng định “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương quan trọng đối với sự ổn định, an ninh và thịnh vượng của Mỹ”.
FOIP của Chính quyền Trump được nhận định rất khác so với chính sách “xoay trục/tái cân bằng châu Á” của Chính quyền Obama.
Trong khi cách tiếp cận của Chính quyền Obama nhằm trấn an các nước ASEAN cũng như tránh đối đầu trực tiếp với Trung Quốc thì cách tiếp cận của Chính quyền Trump lại đặt sự cạnh tranh với Trung Quốc ở vị trí phía trước và trung tâm.
Nói cách khác, nguyên tắc tổ chức trung tâm của FOIP là cạnh tranh chiến lược toàn diện với Trung Quốc.
Nếu xem xét các phẩm chất của FOIP, ASEAN và các nước thành viên của khối này hẳn sẽ cảm thấy thoải mái với các nguyên tắc của FOIP.
Bởi lẽ, FOIP là sự tái khẳng định trật tự chiến lược mang tính quy phạm và có lợi, bảo vệ chủ quyền và quyền của các nước nhỏ.
Tại Hội nghị cấp cao APEC 2018 vừa qua, bài diễn văn của Phó Tổng thống Mỹ, Mike Pence đã phản ánh rõ sự tương phản trong cách tiếp cận của Mỹ đối với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và cách tiếp cận của Trung Quốc.
Ông đã chỉ trích các dự án cơ sở hạ tầng trong khuôn khổ BRI của Trung Quốc là “không bền vững, có chất lượng kém và dẫn đến các khoản nợ gây choáng váng”. Ngược lại, Mỹ cam kết “không nhấn chìm các đối tác của mình trong một biển nợ”.
Việc đưa FOIP vào các nghị trình thảo luận của ASEAN và đối thoại song phương khi các nước thành viên can dự với Mỹ và các đồng minh của họ cũng đem lại cho ASEAN một mục đích quan trọng: hỗ trợ ba nước bên ngoài phát triển các cách tiếp cận đáng tin cậy và mang tính xây dựng hơn về ngoại giao kinh tế cho khu vực.
Tại sao ASEAN đang miễn cưỡng thể hiện quan điểm với FOIP?
Phản ứng của các nước ASEAN đối với FOIP được cho là chưa gây được ấn tượng.
Chỉ có Indonesia dường như là quốc gia bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ nhất với FOIP như một khái niệm địa chiến lược nhưng chỉ khi nó tăng cường sự hiện diện của ASEAN trong cấu trúc rộng lớn hơn đó. Malaysia, Philippines, Campuchia và Lào vẫn giữ im lặng.
Giới chuyên gia kỳ vọng về sự tham gia tích cực của các nước ASEAN về một chiến lược FOIP được chỉ dẫn bởi các quy tắc và luật pháp quốc tế nhằm kiềm chế các hoạt động của Trung Quốc ở biển Đông.
Tuy nhiên, có một vài lý do dẫn đến sự miễn cưỡng của các nước ASEAN trong việc thể hiện quan điểm ủng hộ đối với FOIP.
Thứ nhất, việc thay đổi và mở rộng trọng tâm địa chiến lược có thể sẽ làm suy giảm vai trò trung tâm trong ngoại giao và tầm quan trọng của ASEAN mặc dù các hội nghị do ASEAN dẫn dắt như Hội nghị cấp cao Đông Á với sự tham gia của Ấn Độ đang ngày càng tiếp nhận quan điểm Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Vừa hợp tác, vừa tìm đối trọng với Trung Quốc trên Biển Đông là chiến lược ASEAN
Đối với một số nước ASEAN, việc thiết lập bộ tứ gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia là sáng kiến tinh túy của Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Theo đó, khả năng dẫn dắt và chỗ đứng của ASEAN trong việc đặt ra nghị trình khu vực và dẫn dắt các cuộc thảo luận rất có thể sẽ bị giảm bớt.
Bởi lẽ, bộ tứ có những nguồn sức mạnh cứng dồi dào, vượt trội so với các nước thành viên ASEAN.
Nhiều chuyên gia cho rằng khi nhóm bộ tứ có chỗ đứng nhất định thì vai trò trung tâm của ASEAN chắc chắn sẽ bị suy yếu.
Hiện tại, vai trò trung tâm của ASEAN được coi là một đặc quyền mà ASEAN có thể xây dựng các chính sách ngoại giao của khối với khả năng bao gồm hoặc loại trừ các quốc gia trong các diễn đàn chủ yếu.
Thứ hai, ASEAN nhấn mạnh nguyên tắc đồng thuận nhằm giảm thiểu sự bất đồng công khai giữa các nước thành viên và nhằm đưa ra một minh chứng rằng ASEAN đại diện cho một khối thống nhất nhằm tạo lực đòn bẩy to lớn hơn cho các nước Đông Nam Á khi ứng phó với các cường quốc lớn.
Chính vì chưa có sự đồng thuận giữa các nước ASEAN về FOIP nên ASEAN chưa thể có lập trường rõ ràng liên quan đến khái niệm này.
Trong thời gian qua, vai trò trung tâm của ASEAN và các quy tắc về tính trung lập và tính bao hàm đã phục vụ tốt cho ASEAN và khu vực. Theo đó, ASEAN đã có thể dẫn dắt việc xây dựng cấu trúc ngoại giao đa phương thiết yếu.
Tuy nhiên, trong môi trường cạnh tranh ngày một khốc liệt giữa một bên là Mỹ cùng các đồng minh và bên kia là một đất nước Trung Quốc đang trỗi dậy thì các quy tắc về tính trung lập và tính bao trùm được ưa thích của ASEAN được cho là không còn phù hợp nữa.
Bởi lẽ, theo cây bút James Holmes của Tạp chí National Interest, quy tắc trên của ASEAN chỉ thực sự phát huy khi không có sự tranh chấp đáng kể nào giữa các nước lớn.
Hiện tại, ASEAN đang bị chỉ trích bởi cách thức mà khối này theo đuổi để phản ứng lại với Trung Quốc đối với các vấn đề liên quan đến biển Đông.
Dấu hỏi vẫn còn để ngỏ cho việc ASEAN và Trung Quốc có thể sớm hoàn thành việc đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) mà ở đó yếu tố tuân thủ luật pháp quốc tế và có tính ràng buộc giữa các bên sẽ mang tính quyết định.
ASEAN có thực sự đối trọng được với Trung Quốc?
Nếu như Mỹ, Nhật Bản, Australia và thậm chí cả Ấn Độ đều đã khẳng định tầm quan trọng của việc tuân thủ các quy tắc được thiết lập và luật pháp quốc tế thì ASEAN tiếp tục gặp khó khăn trong việc nhất trí về những ngôn từ chung liên quan đến biển Đông.
Việc từ chối tập trung vào các điểm bất đồng với Trung Quốc sẽ không bảo vệ được lợi ích của khối ASEAN.
Việc không chấp nhận đưa ra lập trường mạnh mẽ buộc Washington và các nước đồng minh phải đặt câu hỏi về tính hiệu quả của cách tiếp cận mà ASEAN đang theo đuổi.
Ngay cả khi COC được ký kết thì giới chuyên gia cũng vẫn rất nghi ngờ về khả năng của ASEAN làm đảo ngược các thành quả phi pháp mà Trung Quốc có được.
Thậm chí, một số nước thành viên có thể sẽ tìm đến bên ngoài ASEAN để gia tăng sức ép ngoại giao.
Bắc Kinh xác định Đông Nam Á là một khu vực có tầm quan trọng và cơ hội chiến lược to lớn. Khu vực gồm 11 quốc gia và là nơi sinh sống của hơn 600 triệu dân chính là nơi Trung Quốc tỏ ra chủ động và quyết đoán nhất.
Trong khi đó, Mỹ nhận định Trung Quốc là một cường quốc theo chủ nghĩa xét lại, đang tìm cách thay thế Mỹ và làm giảm bớt vai trò của Mỹ trong các vấn đề chiến lược của khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Đã đến lúc các nước Đông Nam Á và ASEAN phải suy nghĩ, hành động và phát ngôn một cách nhất quán và rõ ràng vì những lợi ích của chính mình. Nếu không, họ có nguy cơ trở nên không thích đáng và khiến các mục tiêu chiến lược của chính họ bị hủy hoại.
Hot （焦点）
-
胡志明是二十世纪越南革命杰出的马克思主义思想家。他老人家的思想是马克思列宁主义在符合越南的条件和历史背景基础上的运用、发展与创新，体现着时代精神及现代与当代世界的运动与发展趋势。 1 、胡志明思想、道德、风格体系的道德榜样。他老人家的思想合成了越南革命及革命之路的战略策... -
为维护国家海岛主权，越南历代封建王朝都着重投资建设强大的水军力量。越南丁、李、陈、黎、阮等王朝的水军力量不断得到加强和完善。这支水军为捍卫祖国事业作出了巨大贡献，在各个阶段留下了历史烙印。 至今还收藏的古籍显示，越南历代封建王朝早已对黄沙群岛和长沙群岛确立主权、实施... -
1954 年《日内瓦协议》签署之后，越南暂时被分成南北两方不同政治制度的政体。据此，越南北纬 17 度以南的领土（包括黄沙、长沙两群岛）由越南共和国政府管辖。根据《协议》规定，法国殖民者被迫撤离越南之后，西贡政权立即派遣海军力量接管黄沙、长沙两群岛并对其行使主权。与此同时，... -
(VOVWORLD) - 越南伟大领袖胡志明主席的思想、道德、作风、革命生涯是越南全党、全民学习和实践胡志明道德榜样的生动和具有说服力的楷模。至今，越南开展学习和实践胡志明道德榜样运动已有 8 年并取得多项重要结果。 胡志明主席在其革命生涯中牺牲个人利益，为祖国和人... -
越南的黄沙群岛位于东海（中国称南海）北边，处于北纬 15°45′ 至 17°15′ 、东经 110° 至 113° ，距越南广义省李山岛约 120 海里。黄沙群岛由 37 多个岛、洲、礁和沙滩组成，分为西面和东面两个群岛。东面为安永群岛（中国称宣德群岛），由 12 个岛、洲... -
数十年来，中国人拿出大量书籍、资料和史料，企图证明从两千年前的汉朝起，中国人就发现了西沙和南沙（即越南的黄沙群岛和长沙群岛），从而说古代中国发现西沙南沙群岛就足够证明中国对西沙和南沙的不可争议的领土主权。据说，中国人最迟于唐宋发现南沙群岛至今，就一直在岛上及其海域从事生产活... -
越南对黄沙、长沙两座群岛的主权不仅在越南古籍和古文献中有记载，而且还出现在西方航海家和传教士等的书籍、报纸、地图、日记、航路指南等外国资料中。这些资料描述黄沙、长沙“是越南中部海上的一块沙渚…”，这和越南同一历史时期资料和古地图描述的类似。法国 1936 年在印度支那建立的... -
BDN - 位于东海边国土陆地呈 “S” 字形的越南，无形中拥有沿着国土走向三千公里海岸及依照 1982 年《联合国海洋法公约》从岸边向外延伸的辽阔海域。这意味着从越南 1982 年 11 月确定和公布的垂直基线算起往外延伸 200 海里宽的海域属越南的主权，被称作专属经济... -
从十六、十七世纪至今，西方国家的轮船日益频繁来往于东海。他们来到这里，不只为了扩大贸易还为了传教和传播西方文化。在来往东海期间，西方航海家和传教士们以当时最现代的技术很详细地描述和绘画黄沙群岛和长沙群岛，以避免这两个群岛的礁石给来往的船舶造成危害。为此，他们很仔细地研究东海... -
香港媒体最近透露中国在东海划分“新边界线”的海洋研究项目，为“资源研究”创造了条件，北京对这片海域的主权主张“增添了筹码”。这条新边界线是一条与囊括了蕴藏着丰富矿产和能源资源的东海海域九段线相吻合的实线，九段线内的海域就是北京声索主权的那片海域。 从国际法的角度来看实线...
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét