Đối ngoại hải quân góp phần xây dựng vùng biển hòa bình, ổn định

Đối ngoại hải quân (ĐNHQ) là một bộ phận quan trọng của đối ngoại quốc phòng. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, công tác ĐNHQ ngày càng rộng mở và đi vào chiều sâu, góp phần xây dựng vùng biển hòa bình, ổn định.

Quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước, những năm qua, Hải quân nhân dân (HQND) Việt Nam đã tích cực tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng nhiều nội dung, giải pháp triển khai hiệu quả công tác ĐNHQ; đề ra lộ trình và bước đi phù hợp; chủ động hội nhập từ thấp đến cao, cả chiều rộng và chiều sâu. Đến nay, HQND Việt Nam đã thiết lập và duy trì quan hệ song phương với hải quân gần 50 nước, bao gồm cả các cường quốc hải quân thế giới, đồng thời tham gia vào nhiều diễn đàn hải quân đa phương quốc tế.

Trên bình diện song phương, hằng năm, HQND Việt Nam tổ chức đón tiếp các đoàn lãnh đạo cấp cao của nhà nước, quân đội và hải quân nước ngoài đến thăm và làm việc, bảo đảm trọng thị, hữu nghị, chu đáo, an toàn, tạo thiện cảm và ấn tượng tốt đẹp. HQND Việt Nam cũng đã cử nhiều đoàn cán bộ và tàu đi thăm, giao lưu, tham dự diễn tập, duyệt binh, hội nghị, hội thảo, triển lãm quốc phòng quốc tế. Với tổng số gần 2.400 đoàn vào, ra từ năm 2015 đến nay, các chuyến thăm, giao lưu đã góp phần củng cố thêm lòng tin, tạo nhận thức chung, là tiền đề thúc đẩy quan hệ quốc phòng giữa Việt Nam và các nước ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, thực chất.

Bên cạnh đó, hoạt động thăm tàu cũng là một trong những dấu ấn nổi bật của ĐNHQ thời gian qua. Số lượng, tần suất đoàn tàu hải quân các nước đến thăm nước ta tăng dần. Từ năm 2015 đến nay, HQND Việt Nam đã đón 82 đoàn tàu nước ngoài và cử 21 đoàn tàu đi thăm hữu nghị các nước, trong đó có chuyến đi vượt ra ngoài Biển Đông, qua đường xích đạo, với hải trình hơn 7.000 hải lý. Hoạt động thăm tàu không chỉ góp phần tăng cường sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau mà còn giúp cán bộ, chiến sĩ HQND Việt Nam học tập kinh nghiệm, nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện kỹ năng làm việc trong môi trường quốc tế...

HQND Việt Nam đã và đang duy trì hiệu quả hoạt động tuần tra chung với Hải quân Trung Quốc, Thái Lan, Campuchia; thiết lập và duy trì cơ chế tham vấn song phương với Hải quân Nga, Ấn Độ, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Thái Lan, Indonesia, Philippines, Malaysia, Singapore và Brunei. Qua đó đã tạo ra kênh trao đổi, thảo luận, đề xuất giải pháp, thống nhất nội dung hợp tác vì sự phát triển của hải quân mỗi nước, đồng thời phối hợp giải quyết các vấn đề về an ninh, an toàn hàng hải, duy trì hòa bình, ổn định trên biển.

Trên bình diện đa phương, HQND Việt Nam tham gia và là thành viên tích cực, trách nhiệm của nhiều cơ chế hợp tác hải quân đa quốc gia, trong đó có hai cơ chế chính là Hội nghị Tư lệnh Hải quân các nước ASEAN (ANCM) và Hội thảo Hải quân Tây Thái Bình Dương (WPNS). HQND Việt Nam có nhiều đóng góp được các nước thành viên đánh giá cao, nổi bật là việc chính thức hóa và thường niên hóa Giao lưu Hải quân các nước ASEAN (ANI) thành Hội nghị ANCM, bắt đầu từ ANCM 5 được tổ chức tại Hà Nội vào năm 2011.

Tại ANCM 5, với vai trò chủ nhà, HQND Việt Nam đưa ra chủ đề “Hợp tác Hải quân các nước ASEAN vì hòa bình và an ninh biển” cùng 3 sáng kiến nhận được sự đồng thuận cao, gồm: Thiết lập đường dây nóng, Thủ tục chào nhau trên biển giữa tàu và máy bay các nước ASEAN (Hello ASEAN) và Giao lưu sĩ quan trẻ Hải quân ASEAN (ANYOI). Các sáng kiến này nhanh chóng đi vào thực tiễn và chủ đề của ANCM 5 cũng trở thành vấn đề trung tâm, xuyên suốt, được thảo luận trong các kỳ ANCM tiếp theo, đóng góp quan trọng vào việc duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực.

HQND Việt Nam là thành viên chính thức của WPNS từ năm 1994-một diễn đàn uy tín về hợp tác an ninh biển của hải quân các nước trên thế giới. Qua 16 cuộc hội thảo cấp cao, HQND Việt Nam tham gia tích cực vào các đề xuất duy trì hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông và châu Á-Thái Bình Dương. Tiêu biểu là tham gia thông qua Bộ Quy tắc cho các cuộc gặp bất ngờ trên biển (CUES). Hiện nay, CUES là tài liệu tham chiếu chính cho các hoạt động huấn luyện, diễn tập... của hải quân các nước thành viên WPNS.

Ngoài hai cơ chế nói trên, HQND Việt Nam còn tham gia vào nhiều hoạt động đa phương khác như: Diễn tập đa phương Hải quân ASEAN (AMNEX); Diễn tập hàng hải ASEAN-Trung Quốc (ACMEX), ASEAN-Hoa Kỳ (AUMX); Diễn tập hải quân đa phương KOMODO; Diễn tập trong khuôn khổ Nhóm chuyên gia an ninh hàng hải của Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+); tham gia Trung tâm chia sẻ thông tin an ninh hàng hải (IFC) của Hải quân Singapore; cử tàu dự Duyệt binh hàng hải quốc tế (IMR) tại Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc...

Có thể nói, ĐNHQ ngày càng rộng mở, đi vào chiều sâu, hiệu quả, thực chất, cả trên bình diện song phương và đa phương, đã góp phần tạo môi trường quốc tế thuận lợi để HQND Việt Nam bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc; nâng cao vị thế, uy tín quốc tế; cùng hải quân các nước duy trì hòa bình, ổn định trên biển; tăng cường hợp tác, hiện đại hóa lực lượng, trang bị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thời gian tới, HQND Việt Nam tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt Nghị quyết số 22-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về hội nhập quốc tế và Nghị quyết số 806-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về hội nhập quốc tế, đối ngoại quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Chủ động nắm, dự báo tình hình, sự điều chỉnh chiến lược, sách lược biển và hải quân của các nước để tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng các chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu quả công tác ĐNHQ. ĐNHQ phải trở thành công cụ quan trọng, phục vụ đắc lực cho mục tiêu bảo vệ vững chắc chủ quyền, lợi ích quốc gia, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định trên biển để phát triển đất nước.

HQND Việt Nam tăng cường mở rộng quan hệ quốc phòng song phương với hải quân các nước, trong đó ưu tiên các nước ASEAN, các nước láng giềng biển, các nước lớn, bạn bè, đối tác truyền thống. Duy trì, thúc đẩy các mối quan hệ hiện có đi vào chiều sâu, ổn định và thực chất; thiết lập thêm các lĩnh vực, cơ chế hợp tác mới, nhất là về đào tạo nhân lực, khoa học, kỹ thuật, chia sẻ thông tin, cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ nhân đạo, cứu trợ thảm họa, y học hải quân, bảo vệ môi trường... Đồng thời, tích cực tham gia vào các cơ chế hợp tác đa phương trong khuôn khổ ASEAN và các cơ chế do ASEAN giữ vai trò trung tâm. Chủ động đề xuất các sáng kiến góp phần duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông; phối hợp ứng phó các thách thức an ninh phi truyền thống; nâng cao hiểu biết và tin cậy lẫn nhau, cùng hải quân các nước giải quyết kịp thời các vấn đề nảy sinh trên biển...

Trước mắt, HQND Việt Nam khẩn trương chuẩn bị để tổ chức thành công Hội nghị ANCM 14 vào ngày 5-11. Đây là lần đầu tiên một hội nghị ANCM được tổ chức trực tuyến do diễn biến phức tạp của tình hình dịch Covid-19. Trải qua hai thập niên hình thành, phát triển, Hội nghị ANCM đã trở thành diễn đàn thường niên quan trọng hàng đầu về hợp tác hải quân trong khu vực; là nơi lãnh đạo hải quân các nước ASEAN gặp gỡ, trao đổi, chia sẻ quan điểm, đề xuất sáng kiến tăng cường hiểu biết, xây dựng lòng tin, thúc đẩy hợp tác và nâng cao khả năng phối hợp xử lý các vấn đề chung về an ninh hàng hải. ANCM là nơi khởi nguồn nhiều sáng kiến, chương trình hợp tác của hải quân các nước ASEAN như: Diễn tập đa phương Hải quân ASEAN; Diễn tập chia sẻ thông tin an ninh hàng hải ASEAN; Giao lưu sĩ quan trẻ Hải quân ASEAN; Chương trình huấn luyện học viên Hải quân ASEAN... đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN ngày một bền vững.

HQND Việt Nam đã tích cực chuẩn bị và sẵn sàng tổ chức thành công Hội nghị ANCM 14, qua đó đóng góp vào thành công của các hội nghị quân sự, quốc phòng của Bộ Quốc phòng Việt Nam trong năm Việt Nam làm Chủ tịch ASEAN 2020; thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm, nỗ lực vượt khó, chủ động thích ứng trong bối cảnh tình hình dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp trên thế giới. Qua ANCM 14, HQND Việt Nam cùng hải quân các nước sẽ nghiên cứu, đề xuất, thảo luận, thúc đẩy các chương trình, sáng kiến nhằm tiếp tục củng cố và tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác, phát triển, vì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn trên Biển Đông và trong khu vực.